De post-individualistische gemeenschap (49)

Dit bericht is 1747 keer gelezen!

De eerste cliffhanger : Geen one-issue beweging

Voor zover ik het kan zien stamt de oude politiek in Nederland uit de tijd dat collectieven toewijding vroegen van individuen. Het socialisme, het communisme, de christen-democratie, het gereformeerd protestantisme of de Rooms Katholieke kerk hamerden op hun waarheid. Het individu was geborgen in die waarheid en vond zijn zin en zingeving door zich in te zetten voor die waarheid. Het is voor mij zeer de vraag of de ultieme drijfveer van het individu om zich voor een collectief in te zetten ook daadwerkelijk de vermeende waarheid van het collectief was. Sommige individuen zullen daar zeker in hebben geloofd, maar een collectief bestaat bij de gratie van een meerderheidsbelang en dat zal toen niet anders zijn geweest. Neemt niet weg dat het collectieve denken ver ging en zelfs eigen scholen, ziekenhuizen, geitenfokverenigingen en bejaardenhuizen oprichtte. Dus het leken van-de-wieg-tot-het-graf bewegingen tot en met het verschil tussen rooms-katholieke, gereformeerde of hervormde penalties. De pretentie leefde van een overkoepelende zingeving. In die tijd was het overstappen van de ene naar de andere partij of kerk of voetbalclub dan ook not done. De partij of de kerk had immers de waarheid. Maar de collectieven zijn weg en overkoepelende zingevingingssystemen op sterven na dood. En zowel in de politiek als in de kerk zie je een sterke neiging naar het vormen van one-issue bewegingen. Zo’n beweging herken je doordat je in alle keuzes en posities het ene grote onderwerp terug ziet komen. Zo is het standpunt van de BBB aangaande een gezonde cultuur voor jongeren doortrokken van voedselproductie en kunnen wonen op een leefbaar platteland. Geheel begrijpelijk, maar one-issue: De boeren. Zelfs het verticaal in plaats van horizontaal bouwen van woningen in de steden staat in dat teken. Dat dat een veel grotere gettovorming en criminaliteit gaat betekenen maakt blijkbaar niet uit, want het is het platteland niet.

En religieuze bewegingen doen het in deze niet anders. Het verschil is dat mens schermt met “de eer van God” en “de overwinning van de duivel” als het gaat om duiding van de waarheid en de inzet van menselijke activiteit. Maar kijk je wat nauwkeuriger dan zie je aan de politiek vergelijkbare bewegingen, namelijk groepen en mensen die op jacht zijn naar grote aantallen, meebeleden waarheden en sjibbolets die een individu maken tot deel van de groep. Maar hier loert hetzelfde gevaar als in de politieke bewegingen. Al jaren meanderen mensen van het ene religieuze instituut naar het andere als ze denken dat dat nieuwe instituut hun zoeken naar zin, vrede en voorspoed adequaat kan beantwoorden. Zo kun je omwille van je seksuele identiteit of de omgang met asielzoekers, het gezongen lied of de vriendenkring wisselen van kerkinstituut. Je bewijst daarmee alleen maar wat ik net schreef: Je denkt om voor jou plausibele redenen dat het daar beter is en noemt het “de eer van God”. De diepe drijfveer blijft echter de mens die het goed moet gaan, ook als de “eer van God” daarvoor voorop moet staan in het programmaboekje. Ik schrijf het bewust heel scherp om het contrast te laten zien met de kern van het evangelie zoals Jezus het vorm gaf. Want daar zitten we nog steeds: De naastenliefde, die inmiddels Liefde is geworden.

Is dat dan geen one-issue beweging? Nee, ab-so-luut niet! Ik ben jij niet, jij bent ik niet en met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid kan ik zeggen dat jouw naaste van vandaag niet mijn naaste van vandaag is. Liefde krijgt in jouw leven vandaag DUS een andere gestalte dan in mijn leven. En de Liefde krijgt gestalte door de ontmoeting tussen gever en ontvanger, een unieke ontmoeting. Van elkaar aanvaarden we dat op verschillende plekken de Liefde verschillende gestaltes krijgt en dat is best een uitdaging. Mijn waarschuwing is echter dat we daar moeten beginnen, bij de aanvaarding, en niet bij het eerst definiëren wat Liefde is. Hooguit zou je kunnen zeggen dat Liefde altijd betekent dat iemand (een stukje van) zijn leven geeft en dat die gave door een ander wordt ontvangen. Uit dat geven en ontvangen groeit de Liefde en wordt de Liefde sterker en sterker. Maar het wordt nooit een instituut, nooit een one-issue beweging. Als het dat wel wordt zijn wij toch weer in de duivelse valkuil van het eigenbelang en de eigen zekerheid gestapt. Nee, het wordt een post-individualistische samenleving, een gemeenschap.

Maar hierna de tweede cliffhanger: Kan de Liefde een eigen persoonlijkheid worden?

(wordt vervolgd)