De post-individualistische gemeenschap (50)

Dit bericht is 726 keer gelezen!

Tweede cliffhanger: Kan Liefde een persoon worden?

Dit wordt misschien wel de meest cruciale blog uit mijn serie. Laat ik eerst uitleggen wat ik met de vraag bedoel. Zoals we zagen brengt de individualistische keuze om de naaste lief te hebben ons op een punt waar we niet meer (helemaal alleen) zelf verantwoordelijk zijn voor de zin van ons bestaan en voor onze eigen keuzes. In de naastenliefde ontstaat er Liefde die naast mij en mijn naaste een soort derde entiteit is, een vorm en inhoud die niet alleen door mij of alleen door mijn naaste kan worden bepaald. Liefde is een soort joint venture, een gemeenschappelijk ondernemen geworden. Er is iets ontstaan door mijn geven en zijn ontvangen en we noemden dat Liefde. Mijn vraag is echter of die Liefde ook een eigen persoonlijkheid met eigen keuzes en karakter kan worden. Kan Liefde bestaan zonder en buiten mij? Kan Liefde een persoon en identiteit zijn die ook verder gaat en kiest als ik stop met liefhebben? Misschien moet ik het nog scherper vragen: Kan Liefde hebben bestaan en naar mij hebben gevraagd en mij hebben geleerd lief te hebben voordat ik sowieso koos voor de naastenliefde? Wie of wat heeft mij ertoe aangezet om een individualistische keuze voor naastenliefde te maken?

Je snapt hoop ik dat je in het antwoord op deze vraag een geloofskeuze maakt. Als je om welke reden dan ook kiest voor een bevestigend antwoord (Ja, Liefde bestaat op zichzelf) dan heb je feitelijk de vraag naar God ook beantwoord. Daar kom ik later op terug. Als je de vraag ontkennend beantwoord (Nee, er is geen Liefde buiten relaties die mensen aangaan) heb je de vraag naar God ook beantwoord maar met het woord God naar jezelf verwezen. Ook dat ga ik later bespreken. Als Liefde niet autonoom bestaat is Liefde niet meer dan de som of zo je wilt de vermenigvuldiging van de onderlinge liefde van mensen. En ook al is die Liefde meer dan wat een individu kan beheersen of sturen, het is en blijft product van menselijke individualistische keuzes. Stoppen mensen met liefhebben dan is er geen Liefde, die autonoom de mensen kan aanspreken.

Ik ga die vraag niet voor je beantwoorden, maar er wel een uitdaging aan toevoegen die het beantwoorden van de vraag wat gemakkelijker maakt. Wat we namelijk gewend zijn bij de vraag of iets bestaat is een aantal meetinstrumenten tevoorschijn toveren die de hoogte, breedte, diepte, massa en temperatuur van iets kunnen meten. Kunnen ze die metingen bij weerkeer met dezelfde resultaten uitvoeren dan constateren we dat iets bestaat en kunnen dat iets beschrijven aan de hand van onze waarnemingen. Een bol met een doorsnee van 12 cm en een gewicht van een kilo bijvoorbeeld. De Liefde onttrekt zich echter aan die metingen en dat weten we allemaal. Niemand van ons zal zeggen dat er geen Liefde is. Toch is er geen enkele maat, norm of regel die we kunnen gebruiken om de Liefde aan te tonen. Sterker nog: Het hoeft helemaal niet zo te zijn dat alle mensen precies dezelfde dingen Liefde of geen Liefde noemen. Een mens kan een naaste een tik verkopen en het Liefde noemen. Wij zouden daarmee kunnen instemmen. Maar diezelfde mens kan hetzelfde nog eens doen en wij zouden het Liefde-loos kunnen noemen. Daar hebben we dan wel onze redenen voor, maar een objectieve, meetbare maat ontbreekt ten enenmale. Dat komt natuurlijk ook omdat we de Liefde niet eerst gedefinieerd hebben. We hebben geen nulmeting van de Liefde, geen beginbeschrijving. We hebben niet afgesproken wat wel of geen Liefde is. Zelfs al zouden we het hebben geprobeerd dan nog zou zo’n nulmeting ook maar een momentopname zijn.

Het vreemde is dus dat we weten dat er Liefde is, dat we kunnen liefhebben, maar dat er geen maat is waaraan we Liefde kunnen meten of geen meting aan de hand waarvan we het bestaan kunnen aantonen. Ik heb mijn vrouw lief, maar heb geen idee waarom. Ik vraag me zelfs af of er een andere reden is dan de Liefde zelf en die “overkwam” mij. Struck by lightning. En dat gebeurt nog steeds en we zijn al zo’n 45 jaar verder. Snap je dat ik de neiging heb om mijn cliffhangervraag met “ja” te beantwoorden? Ja, er is Liefde buiten menselijk handelen om. Ja, Liefde is te personifiëren ook al is het onmogelijk om de persoon (Liefde) te beschrijven omdat zijn of haar persoonlijkheidskenmerken fluïde en veelvormige zijn. Ja, Liefde raakte mij aan en maakte dat ik lief had en heb. En als ik zo spreek ben ik de grens van de personificatie al over. Wat mij over die grens heen bijzonder raakt is dat de bijbel opeens zegt dat “God is Liefde”. Er staat een is-gelijk-teken tussen. Maar over die God zou ik het nog gaan hebben.

(wordt vervolgd)