Jozef de rechtvaardige (1)

Dit bericht is 3694 keer gelezen!

Over Jozef, de timmerman uit Nazareth, zegt de bijbel niet zo veel. Maar wat er wordt gezegd is uitermate boeiend. Hij mag voor vele mensen een passant in de nacht zijn, de man naast de ezel of de achtergrondfiguur in de stal, voor wie nauwkeurig leest is hij veel meer dan dat. Hij is niet “meer” in roem of omdat hij zoveel “meer” in zijn mars had dan slechts een figurant in de geschiedenis. Nee, het meer bijkt als je nauwkeurig leest wat er wél over hem wordt gezegd.

Dat begint bijvoorbeeld al voordat hij persoonlijk aan ons wordt voorgesteld. In Mattheüs 1 vinden we een lange, gestileerde lijst met namen, die het “geslachtsregister van Jezus Christus” wordt genoemd. De opmerkzame lezer ziet al meteen, dat het geslachtsregister bij Jozef eindigt. Als je daarbij bedenkt dat Jezus wordt gezien als Zoon van God en niet van Jozef is het duidelijk, dat Mattheüs niet wil beginnen met aandacht te vestigen op Jezus, maar op Jozef. De menselijke lijn van Jezus zou moeten uitkomen bij Maria en niet bij Jozef.

Maar wat maakt die Jozef dan zo bijzonder? Hij is niet de vader van Jezus, hooguit zijn verzorger. Daar kan ik dan religieus lyrisch over gaan doen om Jozef op die manier toch enig aanzien te geven, maar zo steekt volgens mij de bijbel niet in elkaar. Lyrisch doen hoort meer bij de geheiligde verhalen en buitenbijbelse anecdotes. Wat Jozef bijzonder maakt is dat hij een heel eigen manier van vertrouwen heeft. Let maar eens op wat hij doet ten aanzien van Maria. Kijken we eerst daar naar en komen dan terug bij Jozef.

Mattheüs schrijft dat Maria “zwanger bleek te zijn uit de Heilige Geest”. Ik weet niet hoe u daar over denkt, maar ik vid het een heel vreemd zinnetje. Iets “blijkt” wanneer het onomstotelijk vaststaat. Ook in het Grieks (de taal van Mattheüs). Als ik een virtuoos pianist blijk te zijn kan niemand daar meer om heen. Nu blijkt Maria zwanger te zijn uit de Heilige Geest. Hoe zien we dat voor ons? Maria is op een dag zwanger. Natuurijk heeft ze al verteld aan Jozef, dat de engel Gabriël bij haar is geweest, die zei dat ze zwanger zou worden en nu is dat ook zo. Maria weet het en Jozef weet het. Zou u Maria geloven als u Jozef was? Jozef wel. Hij gelooft Maria op haar woord! Sterker nog: Naast Maria kan alleen Jozef zeggen, dat Maria dus zwanger “blijkt” uit de Heilige Geest. Andere mensen dan die twee zouden de opmerking als volstrekt dwaas, godslasterlijk en waanzinnig hebben bestempeld.

Hoe kan Jozef nu zeggen, dat Maria “blijkt” zwanger te zijn uit de Heilige Geest? Het antwoord op die vraag vind je in wat er over Jozef wordt gezegd: Hij is rechtvaardig (of rechtschapen of vroom in andere vertalingen). Dat is iets anders dan ons Nederlandse woord “vroom”. In die tijd is een rechtvaardige iemand, die volkomen naar Tora, de wet van Mozes, leeft. Hij houdt dus in alles het Woord van God. Dat zegt nogal wat. Bijvoorbeeld, dat hij ook alleen maar zal trouwen met een vrouw, die uit dezelfde stam is en ook zelf een rechtvaardige. En ook dat alle seksuele verkeer buiten dat met jouw eigen man of eigen vrouw om overspel is en dat overspel bestrat moet worden met de dood. En uiteraard weten we, dat je ook niet mag liegen van Mozes, maar altijd de waarheid moet spreken. Deze drie dingen alleen al maken, dat Jozef er meteen van overtuigd is, dat Maria de waarheid spreekt en dat het kind dus uit de Heilige Geest MOET zijn.

Wij denken dan: Wat een sukkel is die Jozef. Sorry, dat denken we natuurlijk niet van Jozef, maar we zouden het wel denken over onze eigen Jozef. Ik zie mijn dochter als zwanger thuis komen en zeggen dat het uit de Heilige Geest is!! Als u zou horen dat ik dat zou geloven dan zou u toch zeker aan mijn verstandelijke vermogens twijfelen. Niet aan mijn loyaliteit aan mijn dochter, maar wel aan de rest. En voor Jozef is dit bericht zonneklaar!? Ja, dat is het, want hij is een rechtvaardige, Maria ook, maar mijn dochter niet. Zie je dat er toch een reden is om het evangelie bij Jozef te beginnen? De rest van het evangelie slaat echt nergens op als je niet als Jozef als gelovige begint te lezen.