On-thuis in de collectivistische kerk

Dit bericht is 1554 keer gelezen!

Een ontboezeming

In mijn blog “De post-individualistische kerk (1)” schilderde ik een beeld van de collectivistische kerk. Dat is de kerk waarin alle mensen dienen in te stemmen met de belijdenis, zich dienen te voegen naar de structuur (kerkorde) en geacht worden te geloven wat er als bijbelse waarheid wordt gepredikt. Het individu is er voor het collectief. In mijn blog “De post-individualistische kerk (2)” kon je een ontboezeming lezen dat ik me nog nooit zo on-thuis had gevoeld in de kerk als op die zondagmorgen in Krakau. Daar wil ik graag wat meer over vertellen. Na dit blogje komt er ook nog één over “On-thuis in de individualistische kerk”.

“Ik ga niet meer naar de kerk”, vertrouwde iemand mij toe, “want alle andere mensen daar lijken met zekerheid te geloven en ik niet. Zij zien, ervaren iets wat ik niet niet zie of ervaar.” On-thuis in de collectivistische kerk. Tenminste als het een kerk betreft die zich collectivistisch opstelt. Een kerk die mensen, vergaderingen en andere kerken probeert te persen in de mal van (een uitleg van) de bijbel of de belijdenis of in het keurslijf van een kerkorde om zo standvastigheid te genereren voor haar leden is een collectivistische kerk. En zeker in een tijd waarin de onzekerheid op vele terreinen voor veel mensen toeneemt of toe lijkt te nemen biedt collectivisme een welkome warme jas. Je wordt even verlost van de gedachte dat je alles zelf uit moet zoeken. Individualisme is nu eenmaal een luxe die genoten kan worden zolang de massa brood en spelen heeft. Zodra de meerderheid van de bevolking (of het kerkvolk) bedreigd wordt in de ervaren bestaans- of geloofszekerheid ontstaat er weer een vruchtbare voedingsbodem voor collectivistische systemen. “Als de nood hoog is leren mensen weer bidden.” “In de oorlog zaten de kerken vol.” En meer van dat soort volkswijsheden.

Maar pas op dat je geen is-gelijk-teken zet tussen collectivisme en populisme. In onze tijd beleven we weer de opkomst van vele populistische bewegingen. Bewegingen van de likes en de grote hoeveelheden, de kijkcijfers, de influencers en de BN-ers. Je hoort hierbij en hebt dat gezien, was daar en vindt dit ook ge-wel-dig! Hypes. Maar die bewegingen zijn nog niet hetzelfde als collectivistische instituten. Collectivistische instituten verheffen hun eigen aangeboden waarheid tot enige waarheid en maken de leden daar dienstbaar aan. Natuurlijk is het zo dat hoe groter het aantal dienaren is hoe “meer waar” de collectivistische waarheid lijkt. Zo sluiten populisme en collectivisme elkaar niet per definitie uit en kunnen ze wel hand in hand gaan.

Maar waarom zou je je on-thuis voelen in een collectivistische kerk? Ik kan dat natuurlijk niet voor iedereen beantwoorden, maar voor mezelf kan ik een poging wagen. Op die ochtend in Krakau realiseerde ik me dat mijn individualistische zoektocht mij had afgesneden van de collectivistische kerk. Op de één of andere manier ervoer ik die ochtend geen opening meer waardoor ik binnen kon komen in een instituut dat mij bij mogelijke deelname eerst bindt aan collectivistische waarheden, gedragingen, normeringen en socialisaties. Ik kon er niet meer binnen komen. Niet deelnemen aan de eucharistie. Niet van hart tot hart spreken met mensen omdat die de waarheid van het instituut bleven herhalen. Niet deelnemen aan de waarheid die op grond van de bijbel werd verkondigd omdat die waarheid verdacht was geworden door de collectivistische pretentie van het instituut. Vandaar mijn vraag: Heb ik mijzelf door mijn individualistische zoektocht de kerk afgenomen? On-thuis dus.

Ik kan in ieder geval (individualistisch gesproken) niemand anders de schuld geven. Het is mijn bewust gekozen zoektocht. Maar dat is meteen de volgende ontdekking. Ik kan niet meer terugkeren naar de tijd die lag vóór mijn individualistische zoektocht. Zelfs al zou ik mij voegen in een collectivistische kerk dan nog zou die keuze individualistisch zijn. Ik zou daardoor (zo denk ik nu) altijd een eenling zijn. De vraag is natuurlijk of dat erg is. Eerlijk gezegd zou ik wel eens af willen van dat eenling zijn. Maar ik kan niet voor het individualisme terug. Dus neem ik het maar zoals het is en hoop dat ik daarmee geen medemensen bedreig in hun zekerheid. Ik heb geen enkel oordeel over de zekerheid die mensen aanvaarden, bedenken of wensen. Ook niet als je die zekerheid zoekt in een collectivistische kerk. Maar voor al die mensen die hun zekerheid niet in de collectivistische kerk vinden hoop ik van harte dat ze staande en gaande zullen blijven op hun individualistische levensweg met God en zichzelf. Tegelijk hoop ik dat alle mensen die hun zekerheid in een collectivistische kerk vinden zich zullen realiseren dat ook dat een eigen keuze is.

(wordt vervolgd)