Peter van Dolderen

heregodje

In sommige kamers van de wereldkerk wordt het kerstfeest op een zeer sobere manier vorm gegeven. De bijeenkomsten heten in die kamers geen vieringen maar erediensten en die erediensten zijn niet aangekleed met kersttakken, kaarsen of een kerststal. Een oudere dame, die deze erediensten gewend is, had een kleinkind te logeren in de kerstvakantie en wat is dan passender dan dat je ook samen de erediensten niet verzuimd. Nu wil het geval dat de generatie tussen oma en kleindochter het best belangrijk vond dat kleindochter ook kennis maakte met de leef- en geloofswereld van oma. Moeder (of dochter, het ligt er maar aan van welke kant je het bekijkt) was zich dus terdege bewust, dat kleindochter (haar dochter) met oma (haar moeder) mee zou worden genomen naar de erediensten in het zwart en donkerblauw. Ze had daar in zoverre zorgen over, dat ze vermoedde dat die diensten nog steeds niet (evenals in haar jeugd) op kinderen zouden zijn afgestemd. Maar dat ware dan maar zo, dochterlief had nog veel te leren. Toen moeder haar dochter weer had opgehaald vroeg ze in de auto naar huis hoe de logeerpartij was geweest. Er volgden warme woorden en herinneringen over de dagen met oma. Eén herinnering deelde ze later met mij. Dochter had gezegd: O ja, mam, ze hebben daar kerstfeest zonder heregodje (kerststal). read more

Instant justice

“God straft onmiddellijk” zei de timmerman toen mijn hamer op mijn tenen viel. Ik ben een tijdlang opperman in de bouw geweest en op een dag lukte iets niet. Ik werd boos en haalde uit met mijn hamer, maar miste de lat die ik los wilde slaan. De hamer vloog door de vaart uit mijn hand en belandde onzacht via mijn scheenbeen op mijn voet. “God straft onmiddellijk.”

Was het maar waar, denk ik soms. Was het maar zo, dat God zo accuraat werkte dat we onmiddellijk herinnerd zouden worden aan de gevolgen van onze eigen daden. Ik weet niet of we dan wel zouden leren geloven. Ik weet ook niet of ons verantwoordelijkheidsbesef voor onze medemens, onze wereld en onszelf dan wel zou toenemen. Maar stel het je even voor. Wanneer er per gerookte sigaret één beginnend tumortje op een zichtbare plaats op ons zou gaan groeien, zou iemand dan nog roken? Als voor elk boos woord naar een ander er een pukkel op onze neus zou groeien, zouden we dan wel leren liefhebben? Als er voor elk stiekem gekeken pornoplaatje tien euro van onze bankrekening zou verdwijnen, zouden we dan wel liefdevol en trouw met onze partner leren omgaan? Als we voor elke honderd euro, die we verdienen over de ruggen van derdewereldlanden één vluchteling naar onze straat zou komen, zouden we dan wel eerlijk gaan verdelen wat de aarde voortbrengt? read more

Kind van de duivel

Dankzij diverse kerken en scholen is een liedje met bovenstaande titel een hit geworden. “Ik ben een kind van de duivel”, zingt Tim Kimman. Het verdere van de tekst (zie beneden) maakt duidelijk dat hij niet wil dat zijn moeder verdriet over hem heeft als hij zal zijn overleden. (Ik vereenzelvig Tim even voor het gemak met de ik-figuur uit het liedje. Dat komt omdat ik doorgaans zelf alleen teksten zing waar ik achter kan staan en mezelf in terug vind.) Geen moederverdriet over mij dus. Daar kan ik inkomen. Moederverdriet vertelt van verwachting en verlies, van trots en schaamte. Door de ogen van mijn moeder kijkt de aarde mij vragend en verwachtingsvol aan: Wie ben jij? Wie ben jij voor de ander, voor de wereld, voor jezelf? En als kind vraag je je dan af of jouw moeder jou heeft gedragen en opgevoed voor het leven dat je nu leidt. Klopt mijn leven met de moederliefde? Mama, niet huilen! Wat zeg je nu? Wil je de verwachting en hoop in de ogen van jouw moeder niet zien? read more

De langzame kerk

Pap, mag ik jouw vest lenen? Er was een tijd, dat hij het vroeg, toen een tijd dat hij het gewoon deed en ik moest raden waar mijn vest was. Nu gaat alles in goed overleg. Het gaat om een houthakkersvest, dat ik zolang ik mij herinneren kan in mijn vakanties en op mijn trektochten draag. Zolang ik mij herinneren kan …. Dat is bij mij meestal een kwestie van geen zin hebben in precies uitzoeken wanneer het eerste jaar was. Ik moet in ieder geval al volgroeid zijn geweest toen ik hem kreeg. Het was volgens mij in de herfst van1979 en dat zou het vest net zo oud maken als de twee-eenheid van Ria en mij. Leuke gedachte … Dat dan weer wel. read more

In de houdgreep van God

1986, ergens in het voorjaar. Aan de orde was Matteüs 13 : 44 – 46.

“Het Koninkrijk der hemelen is gelijk aan een schat, verborgen in een akker, die een mens ontdekte en verborg, en in zijn blijdschap erover gaat hij heen en verkoopt al wat hij heeft en koopt die akker.
Evenzo is het Koninkrijk der hemelen gelijk aan een koopman, die schone parelen zocht. Toen hij een kostbare parel gevonden had, ging hij heen en verkocht al wat hij had, en kocht die.”

Als beginnend voorganger was ik heel blij met de ontdekking, dat het Koninkrijk van God “als bij toeval als een schat” gevonden kan worden en dat tegelijkertijd het Koninkrijk van God als een koopman onvermoeibaar naar mij op zoek is. (Ik beloof je, dat ik er na dezen een bijbelstudie-blogje over zal schrijven. Het gaat mij nu even over de vindende mens en het zoekende Koninkrijk.) In mijn thuisgemeente had ik er een preek over gehouden en geen reactie op gehad. Dat verbaasde mij toen nog wel. Ik vond het geweldig, want ik herkende mezelf in die tekst. Ooit had ik als bij toeval het Koninkrijk gevonden, maar voordat ik in twijfel kon komen over de vraag of het niet mijn eigen verzinsel was vertelde Jezus dat het Koninkrijk onvermoeibaar naar mij op zoek was en daarbij ook nog alles voor mij over had. Ik was erg dankbaar en blij met het gevondene en verbaasde mij over de radiostilte in de gemeente. read more

GvS XII – De bijbel is toch niet veranderd?

Nee, de bijbel is niet veranderd en dat zal ook niet meer gebeuren. De wedervraag wordt dan: Waarom moeten dan in onze tijd de dingen anders gaan dan in het verleden? De bijbel zegt toch nog steeds hetzelfde? Waarom moeten er dan opeens andere posities zijn ten opzichte van homoseksualiteit, vrouw en ambt, positie van kinderen in de kerk, avondmaal, predikantschap, kerk en kerkgenootschap, belijdenissen en ga zo nog maar even door? De bijbel zegt toch al eeuwen hetzelfde?

Ieder van ons zal dit type gesprek kennen. Het vindt niet alleen in kerkelijke en religieuze setting plaats, maar op alle terreinen van het leven. De wereld is voor heel veel mensen verwarrend geworden en heel veel mensen zijn gestopt met zoeken en denken. Maar het wordt echt urgent als iemand zijn uiterste zekerheid ziet vergaan. Voor veel mensen is de bijbel dat nog steeds, ook voor mij. Het onfeilbare Woord van God! Dat kun je toch niet anders gaan uitleggen om je eigen zin te krijgen?! En het aparte is, dat iedere bijbelgetrouwe gelovige datzelfde denkt en voelt. Of je in de bijbel ruimte leest voor de kerkelijke emancipatie van man en vrouw of je leest die ruimte niet, de vragen blijven hetzelfde. Hoe komt het toch, dat wij er echt van overtuigd zijn, dat wat wij geloven ook werkelijk in de bijbel staat. Sterker nog: Hoe komt het dat wij het niet anders kunnen lezen dan wij lezen? read more

GvS XI – God wil jou zegenen!

Meer en meer hoor ik om mij heen het welvaartsevangelie. Geloof in God betekent overvloed, gezondheid, voorspoed en vrede. Geloof in Jezus betekent genezing. En wie daar een aanstoot aan neemt deugt niet. Schrijven over dit onderwerp maakt mij verdacht als ik niet in de voetsporen van het welvaartsevangelie treed. Dan ben ik immers iemand die te weinig vertrouwen in God heeft, de kracht van Gods Geest ontken en als ongelovige mensen af houdt van de volle rijkdom, die God hen wil geven.

Nu is het laatste dat ik wil mensen afhouden van de rijkdom, die God hen wil geven. Ik ken die rijkdom, dus die gun ik iedereen. Die rijkdom heeft zich bewezen in de levens van mensen waarin alles naar aardse wensen verloopt. Zij werden meer en meer in staat gesteld om er voor anderen te zijn en God hield hun hart vol liefde voor Hem en de medemens, zodat zij niet voor de bijl gingen door hun eigen vlekkeloze aardse bestaan. Maar de rijkdom van God heeft zich ook bewezen in het leven van chronisch zieken, blijvend werklozen en ongeneselijk arme mensen. Deze mensen bleken een onuitwisbare invloed te hebben op de medemenselijkheid in de samenleving. Zij hielden door de liefde en de kracht van God de harten van hun medemensen open en vervielen niet in zelfbeklag, een zaai-syndroom (zie mijn blogje daarover) of ongebreideld zorgleunen. read more

GvS X – Kerk en staat

Gescheiden! Kerk en staat dan. Ik citeer:

“Een algemeen aanvaard beginsel van het Nederlands recht is dat kerk en staat over en weer geen inhoudelijke en institutionele zeggenschap over elkaar hebben. Het beginsel staat niet in de Grondwet of enige andere wet. Het vloeit voort uit de vrijheid van godsdienst en het gelijkheidsbeginsel, die wel in de Grondwet zijn vastgelegd. In 1983 werd bij wet een einde gemaakt aan financiële banden tussen overheid en kerkgenootschappen.”

Het beginsel is geïmporteerd uit het buitenland, in dit geval uit het Frankrijk van Napoleon Bonaparte. De goede man wilde om politieke redenen wat meer grip op de kerk krijgen en regelde de verhoudingen tussen de kerk en de Franse staat na de revolutie. Zijn inzet in dezen werd over Europa uitgerold en dus ook over de lage landen bij de zee. In de Bataafse Republiek werd de scheiding van kerk en staat een feit, opgelegd door de Franse overheerser. Toch is die scheiding op het oog nooit voor honderd procent een feit geworden. Ik zeg bewust “op het oog”. Het lijkt wel alsof de Nederlandse staat en het (vooral protestants-christelijke) geloof wel juridisch, maar niet van tafel en bed gescheiden zijn geraakt. Het lijkt zo, wanneer scholen met een religieuze grondslag door de overheid worden betaald. Het lijkt zo wanneer de koning tot heden zijn geloof verbindt aan de door de regering opgestelde troonrede, waar voor zover ik weet geen woord van de koning in zit. Het lijkt zo wanneer de overheid zich bezig houdt met het al dan niet verbieden van religieuze uitingen in de openbare ruimte. read more

GvS IX – Het hekje.

Als kind hoorde ik ooit een dominee in de kerk spreken over “de gelijkenis van de verloren zoon”. Zo wordt doorgaans het verhaal genoemd, dat staat opgetekend in Lukas 15:11-32. Ik weet niet meer wat de voorganger er allemaal over zei, maar één ding is mij bij gebleven. De dominee tekende de vader als een grijze man, die de hele dag bij het tuinhekje stond te turen in de richting waarin zijn zoon verdween. Een levendig en toch stilstaand beeld. Het beeld heeft steeds weer nieuwe vragen bij mij opgeroepen. Eerst eenvoudige vragen. Waar zou het tuinhekje van gemaakt zijn? Zou het een hekje in een hoge heg zijn of in een hekwerk dat net zo laag en doorzichtig is als het hekje zelf? Waarom zit het hekje dicht? En meer van die vragen. Je kunt je als kind maar druk maken. Later kwamen er wat andere vragen. Kwam die zoon door al dat uitkijken nu sneller terug? Keek de vader zijn zoon als het ware terug? Bracht iemand hem een kopje koffie daar bij het hek? Moesten ze hem steeds roepen voor de maaltijd? De vragen zullen zeker met mijn toenemende leeftijd te make hebben gehad. Zoals in ieder geval ook de vraag of die vader niet beter kon omgaan met de andere zoon, de werknemers en de boerderij? Zouden die zich niet schromelijk in de steek gelaten voelen door die vader? Waar was de moeder van die jongen eigenlijk? Bleef zij ook bij het hekje staan? Ondertussen realiseerde ik me bij weerkeer dat het verhaal voor mij nooit verder kwam dan daar bij het hek. Slechts een enkele keer (als ik er zelf over preekte) kon ik aandacht opbrengen voor de ene zoon in zijn zelfgekozen misère of voor de andere zoon in zijn in mijn ogen terechte chagrijn. Verder leefde in mijn gedachten alleen die vader en met name de drukplek op zijn bovenbenen waar zijn lichaam de bovenrand van het hekje raakte. read more