Peter van Dolderen

Jij bent de crisis

Ook al ben ik geen CGK-voorganger meer en ben ik op een aantal punten het spreek- en stemrecht in die kring kwijt geraakt, toch bevind ik mij bij tijd en wijle uit hoofde van mijn functie in CGK-kringen. Daar heerst op dit moment een crisissfeer. Pijnlijk om te zien en te ervaren. Maar aan de andere kant zei Churchill ooit: “Never waste a good crisis”. En daarom schrijf ik een blogje over wat mij laatst opviel.

Mijn blogje heet “Jij bent de crisis”. Ik heb geen idee of iemand van de deelnemers aan de crisis die uitspraak over de ander voor zijn (“haar” spreekt nog niet mee) rekening zou willen nemen. Dat maakt voor het blogje ook niet uit. Wat mij opviel is de hoeveelheid zinnen die vertaald allemaal zeiden “Ik ben het niet”. En ik kan als bijbelverhaler niet voorkomen dat ik dan de woorden van Markus 14:19 hoor echoën: “Ik ben het toch niet?” De sfeer in de CGK-kring is er op dit moment één van een kring waar iedere deelnemer zich onheus bejegend voelt. De één door wat de ander heeft gedaan en doet, de ander door het onbegrip van de één en de derden die niet snappen waarom de één en de ander de zaak zo op de spits drijven. Men voelt zich allemaal onheus bejegend. Daar heb ik geen oordeel over, want ik zou niet weten waarom je je onheus bejegend zou moeten voelen. En dat hoop ik hieronder duidelijk te maken. read more

De post-individualistische kerk (16)

Het Higgs Boson

Het is uiteraard duidelijk dat ik geen quantum-fysicus ben en geen enkel verstand heb van LHC’s, fields of bosons. Toch ga ik een klein stukje quantum-fysica gebruiken om je iets duidelijk te maken over de naastenliefde. Ik begin met gebruik te maken van een prachtig vergelijk dat ik las in een artikel dat ging over het Higgs Boson. De schrijver vroeg zich af of vissen weten dat ze in water zwemmen. Zij bewegen zich vrij in een ruimte, gaan omhoog en omlaag, naar links en rechts. Maar weten zij dat zij in water zwemmen? Zijn zij zich bewust van hun vloeibare omgeving? Eenmaal ondergedompeld in een enorme bak water (de oceaan bijvoorbeeld) “zie” je het water niet meer. Slechts met een flinke theoretisering kunnen vissen vermoeden dat ze in een substantie zitten. Hetzelfde, zo schreef een natuurkundige, is met het universum aan de hand. Wij “zien” de substantie niet waar we ons in bevinden en omringt en doordringt het ons totaal. Het is overal in en om ons. Wij “drijven” er als het ware in. Een soort veld (Higgs Field) dat bestaat uit deeltjes (Higgs Boson). read more

De post-individualistische kerk (15)

Wat heb je te verliezen?

Kijk, de kern van het verhaal is nu dat je niets te verliezen hebt. Als je de stap naar de ander niet zet blijf je in jouw bubbel en sterf je in jouw bubbel. Hoeveel entourage je ook optuigt. Als je alleen maar bezig bent met jouw eigen zelfpublikatie doe je niets anders dan langzaam sterven. Het is en blijft jouw eiland. Ik doe het omwille van de argumentatie even heel zwart-wit. Als jij jezelf wilt neerzetten en publiceren sterf je uit. Als jij de ander een beker water geeft omdat hij dorstig is leef je (verder). Gaan voor de likes en smileys om wat jij publiceert is hetzelfde als jezelf beetje bij beetje opblazen. De ballon kan heel groot worden, maar op een dag ploft hij en blijkt van binnen leeg omdat jouw zelf leeg is gebleven. Als je echter een beker koud water aan een dorstige geeft omdat hij dorst heeft geef je jezelf weg en zul je het leven vinden in de ander. read more

De post-individualistische kerk (14)

Haak je af of wandel je mee?

We staan op het punt om te vertrekken vanuit de kern van het indidvidualisme. De kern van het individualisme is dat de mens, ik, zelf bepaalt en dat de systemen er zijn om mij in mijn keuzes te ondersteunen en faciliteren. Met een beetje negatief denken zal het je niet zwaar vallen om met mij te zeggen dat de stap naar egoïsme niet groot is. Dan draait de wereld om jou (egocentrisme) en hoef je alleen rekening te houden met je eigen genot en gemak, welzijn en welvaart (egoïsme). Dan wordt de wereld een verzameling koninkrijkjes met één inwoner. Deze deur uit het individualisme kun je doorgaan. Maar de wereld waar je in terecht komt is kil, koud en doods, gevuld met veel gebroken relaties, veel rechtszaken over wat van wie is en veel kinderen die nooit meer leren wat de waarde is van liefde, trouw en al die andere waarden die we door de jaren heen zeggen te hebben gekoesterd. Maar er is een andere deur uit het individualisme. read more

De post-individualistische kerk (13)

Aan het werk!

Een oplettende lezer zal op dit punt van de wandeling kunnen opmerken dat de 1-op-1 ontmoetingen tussen mij en mijn naaste op zich niets te maken hebben met geloof. Een gelovige zal in die ontmoetingen God of Jezus willen zien, maar dit type ontmoetingen vindt op grote schaal plaats tussen een oneindige variëteit van mensen. Dus waarom zou je dat “kerk” willen noemen? En op zich is dat waar. Sterker nog, je wordt in deze mening ondersteunt door Jezus zelf. Hij vertelt in Mattheüs 25 iets opmerkelijks. Het gaat daar over de vraag wie het Koninkrijk van God binnen mogen. We lezen daar (in de vertaling van de HSV) dat Jezus het volgende zegt: read more

De post-individualistische kerk (12)

Geboorte: Eerst de roze wolk dan hard werken

Vind je het goed dat ik even op een roze wolk blijf zitten? Het harde werken komt hierna wel. Als je het niet goed vindt dan sla je deze blog lekker over. Jouw keuze. Maar je loopt wel kans dat je de drijfveer, de energie voor het harde werken gaat missen. Anders gezegd: Als je niet geniet van de schittering van de eerste druppel uit de bron hoe zul je dan de kracht, het volume en de onstuimigheid van het water genieten en waarderen? Dus even die eerste druppel, de roze wolk, het pasgeboren kind, de puppy. read more

De post-individualistische kerk (11)

Had ik maar …..

In mijn vorige blog (nummer 10) zit volgens mij een cruciaal kantelpunt voor de individualistische mens. Let wel: Wij vormen een hyper-individualistische maatschappij. Het zelf bepalen, zelf doen, zelf geloven en zelf verantwoordelijk zijn de pijlers geworden van onze samenleving. En dat hyper-individualisme heeft de traditionele kerk als collectivistische onderneming van binnen uit uitgehold en zal ook grote nieuwe kerkbewegingen limiteren in tijd en grootte. Sterker nog, het individualisme leidt er al toe dat nieuwe bewegingen zelf al zeggen dat ze tijdelijk en beperkt zijn, dus niet de intentie willen hebben een blijvende gemeenschap te bouwen. Zij bouwen zelf het risico al in. Maar er zal altijd een kerk zijn. Hoe ziet die er na de hyper-individualistische periode dan uit? In mijn vorige blog zit een (misschien wel hét) kantelpunt van vraag naar antwoord. read more

De post-individualistische kerk (10)

Heb je naaste lief, want hij is als jij.

Dat zijn de woorden die Jezus geeft als je Hem vraagt naar de zin van het leven. Deze woorden geven de intentie van God weer. Zo eenvoudig als ze klinken, zo intens moet hun lading zijn. Als alles wordt samengevat in deze woorden dan moet er een universum achter schuil gaan en in verpakt zitten. We struikelen nu echter over de eerste drempel en dat is de vraag of ik naar mijn naaste wil.

Stom hè? Ben je met deze paar woorden volgens de bijbel bij de kern, de zin van het universum, kan het zomaar onoverbrugbaar moeilijk zijn om naar je naaste te stappen. En ik geloof niet dat ik daar dramatisch over doe. Jaren heb ik gedacht dat ik een veel te somber mensbeeld had en dat heel veel mensen veel positiever in het leven staan dan ik dacht. Maar mijn mensbeeld is niet de reden waarom ik vermoed dat de drempel naar de naaste enorm hoog kan zijn. Het komt door een zinnetje in de bijbel. De opdracht om de naaste lief te hebben komt als zodanig niet vaak voor in de bijbel. Negen keer om precies te zijn. En van die negen keer zegt Jezus het strikt genomen maar vier keer. Wat dat betreft zou je niet denken dat het woord zo cruciaal is voor de zingeving van ons leven. Van die vier keer is er één waarbij hij het woord citeert, één waarbij hij het als antwoord geeft en zijn er twee keer waarin hij het als opdracht geeft. Maar bij die twee keer ontvluchten de aangesprokenen het woord. Eén keer door het niet uit te voeren (de rijke jongeman in Mat. 19) en één keer door zich te rechtvaardigen (de wetgeleerde in Lukas 10). En vooral die laatste houdt mij nu bezig. read more

De post-indidvualistische kerk (9)

Piketpaaltje 1

Het is tijd om even een piketpaaltje te slaan. We zijn inmiddels beland bij blogje 9 en het is lijkt mij goed om vast te stellen wat we hebben bereikt. Daarmee wil ik niet zeggen dat het gevondene verder buiten discussie staat, maar wel dat als je op deze dingen wilt terug komen je zult moeten lezen wat er in de vorige blogjes staat. Wat hebben gezien?

1. Ik ben. Dat geldt voor ieder mens.
2. Ik heb liefde nodig. Ook dat geldt voor ieder mens.
3. De kern van de bijbel als het gaat om de zin van het leven is: Je zult jouw naaste liefhebben, want hij is als jij.
4. Liefde voor de naaste is een opdracht aan mij. Misschien is opdracht nog niet eens het goede woord. Misschien moet je spreken van zingeving en redding. Maar daar komen we nog op terug.
5. Mijn liefde tot mijn naaste is geen recht van mijn naaste en dus niet mijn plicht op basis van andermans recht.
6. Bij wijze van piketpaal kun je stellen dat de bijbel het de zin van mijn bestaan noemt dat ik mijn naaste liefheb. Die zin past uitstekend in een individualistische samenleving, want hij gaat over de zin van mijn bestaan en legt meteen een relatie met mijn naaste. read more

De post-individualistische kerk (8)

Nog een keer “recht”

In de vorige blog probeerde ik de grens tussen individualisme en egoïsme aan te geven en die grens ga ik nu met dik zwart duidelijker maken. In de vorige blog suggereerde ik dat als je voor iets dat je wilt jezelf moet rechtvaardigen door te zeggen dat “je er toch recht op hebt” of “dat je het waard bent” je de grens van individualisme naar egoïsme bent gepasseerd. Een voorbeeld: Als ik op de motor stap voor een plezierrit zal niemand me daarop bekritiseren. En toch knagen de milieuvervuiling, de wereld van mijn kleinkinderen, de besteding van mijn geld, de eenzaamheid van mijn vrouw en wellicht nog veel meer dingen aan mijn geweten. Velen zullen zeggen: Doe niet zo moeilijk, geniet van jouw vakantie. Maar dat zeggen ze misschien omdat ze zelf heel vaak, net als ik, eerder kiezen voor het gemak en het plezier dan voor wat verantwoord is en wellicht meer inspanning kost. En daar voel je de grens. Als je op die grens jezelf rechtvaardigt door woorden als “ik heb er recht op” dan weet je dat er iets niet klopt. read more