Peter van Dolderen

Geef God de schuld (7)

Wie is hier nu eigenlijk verantwoordelijk?

Genesis 3 beschrijft de aardse werkelijkheid op een nogal pijnlijke manier. De mens krijgt van God een keuze, wil zelf kiezen en kiest zelf. Maar die keuze levert een wereld van schaamte op, die begint in het hart van de mens zelf. Nu is schaamte ook een onaangename emotie. Toch is het goed er op dit moment van de serie even bij stil te staan. Schaamte is namelijk een reactie op afwijking van een norm of normen. Dat kunnen je eigen normen zijn of die van anderen. Anders gezegd: Als een lichaamsgewicht van 75 kilo als norm wordt gezien voor iemand die 1.85 meter lang is kan schaamte groeien met elke kilo die iemand van 1.85 meter zwaarder is dan 75 kg. En in dat geval maakt het niet zo heel veel uit of die norm alleen maar in jouw eigen hoofd zit of dat die norm collectief is. De kracht van de norm wordt als even sterk ervaren. Natuurlijk is de kans op schaamte wat groter als de hele wereld om je heen dezelfde norm hanteert, maar we weten ook dat wat in jouw hoofd zit zeker zo sterk is als de hele wereld om je heen. Een mens kan zelfs tegen de hele wereld in volhouden dat hij of zij te dik is en dus minder of helemaal niet moet eten. Wat de mensen die van je houden en de therapeuten ook zeggen of doen. read more

Geef God de schuld (6)

“Ja, maar ….”

God en mens praten nog en het eerste antwoord van de mens was to the point. “Ik hoorde u en verborg mij, want ik ben naakt.” Maar hoe kon de mens dat weten als niemand hem dat heeft verteld? Natuurlijk is het feit daar. De mens droeg geen kleding. Maar de schaamte-lading van naakt zijn heeft hij alleen zichzelf verteld. En dat is een erg ingewikkeld psychologisch proces. Schaamte was er niet toen alles volgens God nog “zeer goed” was. “En zij waren beiden naakt, Adam en zijn vrouw, maar zij schaamden zich niet.” (Gen. 2:25 HSV) En nu was het er opeens wel en daarom verborgen zij zich op het moment dat de stilte van de avond hen als stem van God in het hart klonk. Zij verborgen zich in de natuur. Een wat dwaze reactie zagen we al. Maar de mensheid doet tot op de dag van vandaag hetzelfde. Wij verbergen ons in uiterlijke fraaiheid of juist in schaamteloze naaktheid. Wij verbergen ons in macht over medemensen of juist in machteloosheid. Maar diep van binnen klinkt in de stilte onuitroeibaar de vraag: “Mens, waar zit je nu?” En hoeveel je er ook bovenop stapelt op een dag, in de stilte van jouw levensavond, komt die vraag als laatste vraag van de aardse tijd onbedwingbaar naar boven. Vlak voor je laatste adem en een paar uur voordat je wordt afgelgd en je in al je resterende naaktheid zichtbaar wordt. read more

Geef God de schuld (5)

“En zij hoorden ……

Dit blogje begint met een heel ingrijpend woord. “Zij hoorden de stem van God in de avondwind.”

Je kent me inmiddels een beetje en kunt weten dat er een leesvraag komt. Lees ik nu goed dat zij bij het vallen van de avond, toen alles tot rust kwam, in de wind de stem van God hoorden? Wat is deze stem anders dan de stem van de slang? Wat maakt dat deze stem geen projectie is? Voor doorgewinterde gelovigen kan dit een dodelijke vraag zijn. We willen immers dat God letterlijk spreekt, hoorbaar spreekt en niet als een “stille stem in het hart”. Gods stem moet onweerlegbaar zijn, niet voor tweeërlei uitleg vatbaar. Ook al weten we dat het godsvolk de echte stem van God niet kan verdragen. “Maar nu, waarom zouden wij sterven? Want dit grote vuur zou ons verteren; als wij de stem van de HEERE, onze God, nog langer zouden horen, zouden wij sterven.” (Deu. 5:25 HSV). Dus wat wij wensen (de “echte” stem van God) verdragen we niet. Hoe kan God dan terugkeren en tot ons spreken? “Zij hoorden de stem van God in de avondwind.” Letterlijk staat er zelfs, dat zij de stem van God hoorden “als” of “in” de “geest van de dag”. read more

Geef God de schuld (4)

Projectie: We zetten de scene even stil bij het moment dat de slang iets zegt …..

“En de slang sprak tot de vrouw.” (Gen. 3:1)

Of de slang zei letterlijk iets of de vrouw projecteerde haar gedachten op de slang. Het maakt voor de situatie niet uit. De slang kan letterlijk en hoorbaar gesproken hebben of de vrouw kan haar gedachten op de slang hebben geprojecteerd. Het leek net of de slang zei …. In beide gevallen doet zich een hele lastige werkelijkheid aan ons voor. In beide gevallen zegt de bijbel dat God begon. De slang was immers door God gemaakt en de vrouw ook. De eerste onder het eerste “zeer goed” van God en het tweede onder de reparatie van iets dat God niet goed vond, namelijk dat de mens alleen was. In beide gevallen vertelt de bijbel dat het idee en de uitvoering bij God lagen. Er is dus iets uit God of door God ontstaan dat een innerlijk conflict is, kan worden of kan veroorzaken. read more

Geef God de schuld (3)

Iets beginnen is toch niet hetzelfde als verantwoordelijk zijn voor de gevolgen!

Bovenstaande gedachte kan je licht overvallen als je mijn vorige twee blogjes leest. Het lijkt namelijk alsof ik alle verantwoordelijkheid voor wat wij als ellende ervaren in dit leven leg op het bordje van degene die begon. Het is natuurlijk waar dat geen enkel mens om zijn of haar eigen bestaan heeft gevraagd. Maar kun je daarom ook zeggen dat de ellende die je ervaart of aanricht ook niet jouw verantwoordelijkheid is? Als ik een mooie auto bouw en hem meegeef aan een vriend is het dan mijn verantwoordelijkheid dat hij hem total-loss rijdt? Als God een mooie schepping bouwt en die meegeeft aan de mens is het dan Zijn verantwoordelijkheid dat de mens er een puinhoop van maakt? Laten we eens inzoemen op wat de bijbel daarvan zegt. Maar vooraf zeg ik alvast dat er iets niet deugt aan ons duiding van goed en kwaad. read more

Geef God de schuld (2)

Maar hij begon ……

Dat is een vaak gehoord zinnetje als iemand orde probeert te herstellen als er ruzie wordt gemaakt of gevochten wordt. Zelfs bij grote mensen. Mensen die, zoals mijn moeder altijd zei, oud genoeg zijn om wijs te wezen. De president van de VS presteerde het zelfs om zijn eigen acties te rechtvaardigen door te zeggen dat Oekraïne was begonnen. Dat zei hij na een gesprek met zijn evenknie in Moskou. Dus hij zal wel hebben herhaald wat Poetin zei om niet zo’n naar gesprek te krijgen met de Rus. Maar hij begon. Alsof dat rechtvaardigt wat jij doet in reactie! Natuurlijk niet. Wijs reageren is nog altijd iets anders dan proportioneel reageren, maar daar gaan we het nu niet over hebben. En waar twee kijven hebben twee schuld en de schade kan dan ook het best gedeeld worden. read more

Geef God de schuld (1)

Even iets heel anders ……

Onder deze titel ga ik aan een nieuwe reis beginnen. “Geef God de schuld.” Het zit al jaren in mijn hart en denken. Mensen met wie ik mag en mocht oplopen in hun leven kunnen al vermoeden waar dit heen gaat. Die mensen zijn misschien gediend met het feit dat ik nu eens systematisch zwart op wit zet hoe ik aan die gedachte kwam en waar de gedachte op uit loopt. Andere mensen die me dit nooit hebben horen zeggen kan ik misschien dienen met een denklijn. Dat lijntje kun je volgen en je ertoe verhouden. Het gaat me niet om eens of oneens zijn. Dat interesseert me niet. Delen van gedachten wel, want daar worden we alleen maar beter van. Voor mij persoonlijk begin ik (eindelijk) met schrijven op een heel pijnlijke wissel in mijn leven. Over die wissel ga ik het niet hebben. Althans voorlopig niet. En dan nog een laatste opmerking: Elk berichtje is een stap, de lijn zal zich door de maanden en jaren heen ontvouwen (zolang God tijd geeft) en het einde is voor ieder persoonlijk in te vullen. read more

De post-individualistische samenleving (81)

Ik geloof er niets van (8) / het “ik”

Als Jezus dan zegt dat wij moeten blijven in zijn liefde en wij die opdracht serieus gaan nemen verandert onze complete levensoriëntatie. Wij raken gericht op wat hij zegt, wie hij is, wat hij doet. Maar dat is voor de individualist een bizarre verandering van levensrichting. Opeens zijn niet meer de eigen keuze, het eigen inzicht, de eigen verlangens en de eigen ontwikkeling de dingen waar je al jouw energie in stopt. Ik zeg niet dat ze verdwijnen. Integendeel zou ik zeggen. Ze worden alleen op een andere plek geboren en gevoed. Voor een individualist worden deze dingen geboren in het “ik”, het “zelf” en de noodzaak van groei en handhaving van “ik” en “zelf”. Dan heb je voor de ontwikkeling en het succes van het “ik” ook een zeer zelfgerichte strategie nodig. Dat is niet perse een egoïstische strategie. Individualisme is niet hetzelfde als egoïsme. Maar je moet wel zelfgericht zijn, want anders mis je de boot en ga je horen bij de mensen die meedobberen op de golven van de tijd maar geen eigen bestaan hebben. Maar als je je richt op de ander (in dit blogje op Jezus) die jou liefheeft om te blijven in zijn liefde verandert jouw complete oriëntatie. read more

De post-individualistische samenleving (80)

Ik geloof er niets van (7) / In de liefde

Voor de goede orde moet ik twee werkwoorden uit elkaar gaan halen. Liefhebben en houden van. Het maakt mij even niet uit of woordenboeken vinden dat ze hetzelfde betekenen. Ik heb het voor de serie nodig om een betekenisverschil te maken tussen die twee. Dat is nodig om te kunnen duidelijk maken wat Jezus nu eigenlijk bedoelt als hij zegt dat wij “in zijn liefde moeten blijven”. Ik maak in mijn gebruik een belangrijk verschil tussen deze twee werkwoorden. Als ik het over liefhebben ga hebben dan ga ik het over eenzijdigheid hebben. Je hebt iets of iemand lief omdat je dat zelf wil. Geen andere reden. Als je van iets of van iemand houdt dan is er (ook) een reden in die ander. Je houdt bijvoorbeeld van gespierde mannen of mollige vrouwen. Dan is er iets in die ander dat (mede) maakt dat je van die ander houdt. Als je de ander liefhebt dan is er geen reden in die ander. Jij geeft jouw liefde, aandacht, inspanning voor die ander omdat jij dat wil en nergens anders om. Ik weet dat je het ook anders kunt definiëren, maar ik doe het (vanwege de uitspraak van Jezus) in mijn serie zo. Houden van is in mijn serie niet per definitie zonder voorwaarde in de ander, liefhebben wel. Je hebt iemand lief omdat je iemand liefhebt en dat blijft zo. Hij of zij heeft dat maar te accepteren. En liefhebben wil zeggen dat jij jezelf (waar je kan) aan de ander geeft om de ander mooi, mooier, mooist te laten zijn. read more