Currently browsing category

Kerk

Niklaus Koppernigk en de CGK

In de tijd van Niklaus ging men er van uit, dat de aarde het middelpunt van ons zonnestelsel en het heelal was. Zo had God het gemaakt en bedoeld. De aarde, de mens in het midden. De zon draaide om de aarde. Dat leverde wel veel rekenproblemen op, want de waargenomen banen van de planeten en de zon klopten niet. Observaties weerspraken het feit dat de aarde het middelpunt was. Men herrekende steeds opnieuw om het systeem passend te maken en dus steeds te kunnen blijven volhouden dat de zon om de aarde draaide. Niklaus kon ook heel goed rekenen en observeren. Daarnaast durfde hij ook buiten de lijntjes te denken. Hij kwam tot de conclusie, dat niet de zon om de aarde draaide, maar de aarde om de zon. Opeens klopten de berekeningen wel en viel alles op zijn plaats. De kerk was daar nog niet aan toe en plaatste zijn boek “De revolutionibus orbium coelestium” op de Index, de lijst van verboden boeken. De kerk hield zich liever vast aan het ingewikkelde systeem van de zon, die rond de aarde draait dan dat men het veel logischer idee dat de aarde rond de zon draaide omarmde. Men had het nu eenmaal altijd zo gezegd en zo was het de bedoeling van God. read more

Categoriefout

Zoals ik in het vorige blogje schreef zie ik op dit moment binnen de CGK mensen een categoriefout maken. Dat zie je met name naar voren komen op momenten dat het besluit van een lokale kerk wordt bekritiseerd vanuit de kerkelijke regels en de trouw aan die regels. Ik hoop duidelijk te maken dat de beslissing op lokaal niveau niet genomen is als een keuze om zich niet aan de regels te houden. Er zit blijkbaar (anders hadden kerken dat niet gedaan) een innerlijke spanning tussen de eigen beslissing en die van de Generale Synode (GS). Ik geloof dat die spanning wordt veroorzaakt door het feit, dat de lokale beslissing een andere categorie is dan de regel die de GS vaststelt. Dat laatste heeft zeker te maken met het feit, dat het gereformeerd kerkrecht de lokale kerkenraad als hoogste autoriteit in de aarde kerkorganisatie ziet. Volgens mij is dat de voedingsbodem voor categoriefouten in synodale regels, maar dat laat ik even liggen. Nu eerst …. read more

The B’s have it??

In de CGK is een lastige confrontatie aan de gang. Er zijn kerken (ik noem ze even de A-kerken of de A’s) die zich niet aan de kerkorde houden, dat openlijk uitspreken en hopen dat de andere kerken dit op zijn minst als werkelijkheid zullen aanvaarden. En er zijn kerken (B-kerken of B’s) die weerstand ervaren bij wat de eerstgenoemde kerken doen en die weerstand uitspreken en in daden omzetten. Bij deze daden moeten we dan denken aan appèls (bezwaarschriften), die uiteindelijk kunnen leiden tot een bespreking en besluitvorming op landelijk niveau (Generale Synode of GS). Naast deze beide confrontatiegenoten zullen er heel veel kerken (C-kerken of C’s) zijn die zwijgen en de dingen laten gebeuren zonder een positie in te nemen. De C’s kunnen heel verschillende plekken in de confrontatie hebben van beslist afstand houdend tot onderhandelend tussen de A’s en de B’s. Het punt waar het op dit moment (2019) om draait is de openstelling van het kerkelijk ambt voor zusters uit de gemeente, maar dat is niet het eerste punt en zal ook niet het laatste zijn in de geschiedenis van de CGK. read more

Kerkleegloop

Alsof er een kras op de plaat zit komt ieder jaar hetzelfde bericht langs: De kerken lopen leeg of leger of nog harder dan verwacht leeg. En net als ieder jaar zijn er mensen, die tegelijkertijd roepen dat er wel veel spiritualiteit en religie is maar dan in andere vormen en op andere plaatsen. En ook op hetzelfde moment komt er ergens wel een “geslaagde pionierskerk” aan het woord, die moet duidelijk maken dat er ook andere berichten zijn. Ik vraag mij af wie nu eigenlijk wie dient met die weerkerende observatie. Probeer me even te volgen. read more

Wie staat hoger, de Schrift of mijn lezen?

Nog één blogje naar aanleiding van wat mijn broeder en collega Arie Versluis in de Wekker schreef. Dit blogje gaat over de relatie tussen Schrift, kerk en kerkenverband. Ik neem mijn uitgangspunt in wat in de Wekker stond te lezen: “En misschien moeten we er ook eens over spreken hoe het komt dat we de Schriften soms zo verschillend verstaan. We hebben elkaar als kerken gekregen en we hebben elkaar nodig. Ook los van de laatste weken is bezinning op de verhouding kerk en kerkverband daarom zeer nodig.”  Ik ben blij met deze woorden. Ze ademen het vertrouwen dat we niet spreken over verschillende visies op de identiteit van de Schrift, maar over de verschillende manieren van lezen van de Schrift. Daarmee plaats je het gesprek in de kring van onderling vertrouwen en wederzijdse verrijking. Dat vertrouwen onderstreep ik van harte. Binnen onze kerken kun je uiteenlopende manieren van lezen van de Schrift tegen komen, maar geen verschil in positie als het gaat om de identiteit en het gezag van de Schrift. De vraag of het interessant is te spreken over waarom we de Schrift soms zo verschillend lezen laat ik nog even onbeantwoord. Ik zie dat zelf als een gegeven en ervaar de verschillende manieren van lezen als een verrijking en verdieping. Ook wanneer uit die verschillende manieren van lezen verschillende kerkelijke praktijken komen zie ik dat als een van God gegeven verrijking en uitdaging. Dat gezegd zijnde kan ik niet ontkennen dat het feit dat delen van mijn manier van lezen wel eens worden weggezet als onbijbels mij diep raakt. Maar dat neemt niet weg, dat ik van harte leer van andere manieren van lezen.

Het zal dan ook niet verbazen dat ik blij ben als die verschillende manieren van lezen worden gestimuleerd. Sommige broeders en zusters om mij heen (in de kerk van Almere) laten niet na mij er op te wijzen, dat die ruimte lang niet aan iedereen is gegeven. En ik zie en hoor de worsteling van gemeenteleden op dit punt. Het is voorwaar niet gemakkelijk om andere meningen, gedachten en uitleggingen te horen dan die welke jou vertrouwd zijn en waar je je veilig bij voelt. Toch lijkt het mij niet de taak van bijbellezers en -uitleggers om de dingen maar zo te zeggen en uit te leggen dat de hoorder zich daar prettig en veilig bij voelt. Het Woord van God is een tweesnijdend scherp zwaard en dat weet iedereen, die zich wel eens aan dat Woord gesneden heeft. De verschillende manieren van lezen zijn dan ook, mits je uitgaat van de gemeenschappelijke belijdenis dat de Schrift het Woord van God is, een middel in handen van de Geest om uit de voorraad oude en nieuwe dingen tevoorschijn te halen. En daarbij geloof ik dat Gods Geest alle factoren kan gebruiken, die ons verschillende lezen veroorzaken. Opvoeding, karakter, opleiding, leeftijd, relaties en wat al niet meer zijn van invloed op ons lezen, verstaan en uitleggen van de Schrift. Maar variëteit is een gave.

Het is dan ook denkbaar dat waar die variëteit een plaats krijgt de plaatselijke kerk een andere plek is dan wanneer die variëteit geen plaats krijgt. Hoezeer wij ook verlangen naar één-vormigheid en één-duidigheid, het lijkt mij geen reële verwachting dat die in een geloofsgemeenschap onder gezag van de Schrift snel te vinden zullen zijn. Wellicht op een aantal punten vrij snel, maar op andere punten nooit. Wanneer die variëteit een plaats krijgt in de lokale kerk zul je die variëteit ook in het verband van kerken gaan zien. En dat lijkt mij niets nieuws. Zolang ik predikant ben lees en beluister ik preken van collega’s. Om er van te leren. Het internet geeft mij ruim toegang. We preken zeker niet allemaal hetzelfde en dat is maar goed ook. Toch ben ik nog geen preek tegen gekomen waarbij ik het vermoeden kreeg dat de belijdenis aangaande de Schrift en het gezag van de Schrift een andere was dan de mijne. Sommige preken stonden qua vorm, opbouw en inhoud ver bij mij vandaan, maar de Schrift was en bleef de Schrift.

En als we dan constateren “dat we elkaar als kerken hebben gekregen en dat we elkaar als kerken nodig hebben” hoor ik  bijna een nieuwe tijd aanbreken. Vaak hebben we elkaar als kerken helemaal niet nodig gehad en hebben we elkaar helemaal niet als gave ervaren, laat staan dat we dat hebben uitgesproken! Niettemin is op deze dag dat geloofsstatement voor mij actueel en toepasselijk. Uiteraard besef ik de enorme uitdaging die dat statement in onze tijd met zich meebrengt, maar het lijkt mij toe dat we wellicht niet hoeven te spreken over hoe het komt, dat we zo verschillend lezen, maar dat we mogen beginnen met naar elkaar te luisteren in het lezen en elkaars lezen, uitleggen en toepassen mogen aanvaarden als gave en als uiting van de veelkleurige rijkdom van Gods genade voor mensen als wij.

 

Bezinning door constatering

Mijn gewaardeerde broeder en collega, die ik zeer vertrouw, Arie Versluis schreef in de Wekker van 26 oktober j.l. naar aanleiding van de laatste reuringen in ons kleine kerkenverband: “Bovendien, en veel belangrijker, zullen we het inhoudelijke gesprek moeten voeren. ….. En misschien moeten we er ook eens over spreken hoe het komt dat we de Schriften soms zo verschillend verstaan. We hebben elkaar als kerken gekregen en we hebben elkaar nodig. Ook los van de laatste weken is bezinning op de verhouding kerk en kerkverband daarom zeer nodig.” Een paar dingen laat ik in mijn reactie hierop liggen. De relatie tussen schriftverstaan en kerkenverband bijvoorbeeld. Die is voor een volgend blog. En ook het gedeelte, dat ik met ….. heb weggehaald hou ik voor later. Waar het mij nu om gaat is het zinnetje, waarin Arie opmerkt dat we ons eens moeten afvragen hoe het komt dat we de Schriften soms zo verschillend verstaan.

Mijn eerste reactie is blijdschap. Het doet me goed te horen dat de constatering wordt gedaan dat we de Schriften soms zo verschillend verstaan. Dat feit is namelijk al zo oud als de Schriften zelf. De Schriften zijn een communicatiemiddel tussen de Allerhoogste en de mensen op aarde. De Allerhoogste weet hoe verschillend mensen zijn. Wij kunnen van onze kant slechts een flauw besef hebben van de grootsheid en veelkleurigheid van de genade van de Allerhoogste. De HEER beschrijft bij tijd en wijle die veelkleurigheid wel en vertelt ons ook, dat Zijn gedachten niet onze gedachten zijn, maar die veelkleurige genade is niet in mensenwoorden uit te drukken en zijn gedachten niet te vangen in letters en zinnen. Het is God niet mogelijk om Zijn grootheid vast te leggen in een boek. En dat wat Hij wel heeft vastgelegd van zijn grootheid is voor mensenbreinen tot op de dag van vandaag nog veel te groot. En dan hebben we het nog over een boek, dat zo klein is dat je het de hele dag kunt meedragen. Daarbij zijn de mensen zelf te verschillend om de Schriften eenduidig te kunnen lezen en uitleggen en dat is al zo vanaf de dag dat een eerste woord van God aan Hebreeuwse karakters werd toevertrouwd. Dus op de vraag hoe het komt dat we de Schriften soms zo verschillend verstaan weet ik het begin van het antwoord wel.

Nu ken ik mijn broeder Arie als iemand, die in het lezen en de uitleg van de Schriften een wat meer op uniformiteit gerichte weg bewandelt dan ik. Het is zijn passie om te verdiepen en uit te leggen, maar neemt daarin duidelijk minder ruimte in dan ik. Wellicht is dat karakter, de leeftijd, de opvoeding of persoonlijkheid. Wie zal het zeggen? Het is voor hem een hele stap te constateren dat we de bijbel soms zo verschillend uitleggen. Ik kan gerust zeggen dat ik me door die woorden ook herkend, gewaardeerd en vertrouwd voel. De drempel waar men (ik weet niet of Arie die drempel al voelt) vervolgens tegenop loopt als men dat inzicht heeft verworven is de drempel van het loslaten. Sommige bijbellezers haken bij dit inzicht af en kiezen voor de weg van een eenduidige uitleg. Men sluit de hekken en trekt zich terug op het terrein van de eigen inzichten, die men dan als enig juiste of meest juiste inzichten ziet. Voor hen is de drempel te hoog. Andere lezers stappen over de drempel en gaan met waardering voor de integriteit van andere lezers luisteren naar de varianten op hun eigen lezen. Ze laten hun eigen lezen niet los, maar brengen die in in het veelkleurige palet dat ze aan de andere kant van de drempel tegenkomen. Het laat zich raden dat de lezers die voor de drempel blijven staan het gedrag van hen die er over stappen duiden als verslapping en verwatering van de ware leer. Daar kunnen we helaas niets aan doen. Het is een kwestie van gebrek aan vertrouwen dat de HEER van het Woord Zijn Woord bewaart naar Zijn belofte.

Zij die de drempel overstappen komen in een land waar geloof nodig is en wel geloof in de trouw en de genade van de Allerhoogste. Zij geven zich over aan een dynamiek tussen mensen, zoals de HEER zich door Zijn Woord heeft overgegeven aan die dynamiek tussen mensen. Deze lezers hebben geloof nodig, dat de HEER trouw is aan Zijn Woord, dat het leven een gave is en niemand zijn broeder meer lief kan hebben dan wanneer je je leven geeft voor die broeder. In dat land van dynamiek leeft de kerk, maar ontstaan er geen versteende vormen. In dat land waait de wind van Gods Geest, maar weet niemand waar hij vandaan komt of waar hij heen gaat. In dat land verliezen mensen zichzelf aan de Waarheid, sterven ze met die Waarheid om met Hem op te staan in een nieuw leven. En ja, het Woord blijft bestaan en zal weer nieuwe en oude uitleggingen met zich mee brengen naar de volgende tijd totdat Hij komt. Mijn advies: Als je van de HEER de durf krijgt stap dan over de drempel. Het land is schitterend!

de kerkelijke sterfhuisconstructie

“De buurt zit niet te wachten op de traditionele kerk”, zei ik. Een gesprek met een broeder uit een andere traditionele kerk over het feit, dat zijn gemeente zich de vraag was gaan stellen wat “de buurt” zou missen als de kerk er niet meer zou zijn. De buurt zal niets missen. Dat wat je als traditionele kerk biedt aan de buurt kun je meten, de belangstelling er voor ook. Sommige traditionele kerken hebben niets met de buurt. Hooguit zijn er enkele buurtgenoten lid van de kerk, maar dat is nog geen binding met de buurt. Andere kerken bieden koffie-ochtenden, voedselprograma’s, kinderclubs, sociale begeleiding en hand-en-span-diensten waar gevraagd. Dat zal de buurt dan missen, maar die vraag hoef je niet te stellen omdat hij al beantwoord is. Als je de vraag moet stellen wat de buurt zal missen als je er niet meer bent is het antwoord ook duidelijk: Niets. Als je nog niets hebt geboden, geen plek hebt in de buurt, zal de buurt je niet missen.

En de traditionele kerk staat al zo lang in de buurt, dat de buurt vaak de kerk niet eens meer ziet. Soms komen er mensen onze kerk binnen, zeggen dat ze al dertig jaar in de buurt wonen, maar nog nooit hebben geweten dat dit een kerk was. En dat terwijl ze elke dag boodschappen doen bij de AH aan de overkant van het plein. Nu denk je wellicht dat ze dan toch maar de kerk binnen zijn gekomen na dertig jaar. En dat is waar, maar om een andere reden dan de core-business van de kerk. Daar hebben ze nog nooit wat van gemerkt. En de kerkgenoten staan daar voor het grootste gedeelte ook niet bij stil. Voor hen is de kerk zondagmorgen, een preek en de koffie. Daarna is er weer hun eigen leven en buurt. Dus de traditionele kerk en de buurt …. Ik denk niet dat de één op de ander zit te wachten. (Voor de goede orde: Ik spreek over de kerk, die al decennia in zijn eigen ritme leeft en niet over allerlei nieuwe kerkvormen.)

“Dus dan is de kerk een sterfhuis?”, vroeg mijn gesprekspartner. Die vraag doet mij vermoeden dat zijn gemeente haar vraag is gaan stellen omdat het voortbestaan van hun kerk in gevaar is. Mijn antwoord is om die reden ronduit “ja”. De traditionele kerk moet sterven. Dat doet zij overigens al. Veel jongeren onder de vijftig hebben de daad al bij het getuigenis van hun ouders gevoegd en besteden hun tijd op zondagmorgen (en andere weekmomenten) op een andere plek dan in de kerk, waar ze de relevantie niet meer van zien. En dat zijn dan de mensen, die de kerk jaren van binnen hebben gekend. Dus de kerk sterft en de buurt ziet het waarschijnlijk niet eens of het moest zijn dat ze op zondag opeens meer parkeerplaatsen tot hun eigen beschikking hebben als ze naar de AH gaan. Maar mijn “ja” op de vraag van mijn broeder heeft een veel diepere betekenis. Wij leren als kerken in onze tijd een zware les. Wij leren wat Jezus bedoelde toen Hij zei “als een graankorrel niet in de aarde valt en sterft, blijft het één graankorrel, maar wanneer hij sterft draagt hij veel vrucht.” Maar hoe leer je als kerk sterven? In ieder geval niet door een “sterf-workshop” te organiseren of een “missieplan voor dood gaan” te schrijven. Wij worden in onze tijd gedwongen om het pand te verlaten. Buitengekomen zitten wij tussen de “gewone mensen”, die ons voorgingen op die weg. Wat over is van de kerk delen we uit tot er in onze ogen niets meer over is. Wellicht gelooft één van ons nog in het woord van Jezus dat het sterven veel vrucht zal dragen en geeft hij in die hoop weg “wat van Christus is” (de letterlijke betekenis van het woord kerk). De Geest zelf dwingt ons het pand uit en het gebouw te sluiten. Alle inwendige waarden waar de kerk voor vocht (en soms nog vecht) verdwijnen wanneer de Geest ons zaait in de wereld. Alleen zo zal Zijn Koninkrijk zichtbaar worden onder de volken. Maar ging Jezus Christus die weg ook niet? Waar ben je dan bang voor?

Vergeven (12) – Tijd en eeuwigheid

Ik weet dat sommige lezers al een tijdje op dit blogje wachten en dat maakt het schrijven ervan best lastig. Een aantal keren kreeg ik de vraag of Jezus ons niet leert dat als wij zonden niet vergeven die zonden ook nooit vergeven worden. Anders gezegd: Heeft ons wel of niet vergeven eeuwigheidswaarde? Zeker voor mensen, die uitgaan van een eeuwig oordeel en de daarbij onherroepelijke bestemming van een mens (hemel of hel) is deze vraag van enorm belang. De vraag komt voort uit een woord van Jezus (Johannes 20 : 23 HSV): “Als u iemands zonden vergeeft, worden ze hem vergeven; als u ze hem toerekent, worden ze hem gehouden.” Eerst maar even wat studie-opmerkingen.

De belangrijkste opmerking is hier het moment waarop Jezus deze woorden spreekt. In de voorafgaande verzen zet Hij de hoorders in het domein van de Geest van God. We lezen in vers 21 en 22 (HSV): “Jezus dan zei opnieuw tegen hen: Vrede zij u! Zoals de Vader Mij gezonden heeft, zend Ik ook u. En nadat Hij dit gezegd had, blies Hij op hen en zei tegen hen: Ontvang de Heilige Geest.”  Met deze woorden legt Jezus een direct en onlosmakelijk verband tussen de hoorders en God. Dat verband is onverbrekelijk, omdat de hoorders voortaan zullen spreken in en door de Geest van God. Anders gezegd: Wat God in een bepaalde situatie zou zeggen komt, omdat de Geest van God in deze mensen woont, uit de mond van deze mensen. Er is dus geen breuklijn tussen wat God zegt en wat deze mensen zeggen in de situatie waarin vergeven wordt of juist niet. Dit feit wordt nog eens onderstreept door het feit, dat Jezus begint met te zeggen, dat Hij deze mensen zendt, zoals God Hem gezonden had. Er is dus absoluut sprake van Gods autoriteit in wat deze mensen zeggen.

Een tweede opmerking maak ik over de relatie tussen wat deze mensen zeggen en wat zal “worden” gedaan. Ik heb de HSV-vertaling iets consequenter gemaakt door “blijven toegerekend” te vertalen met “worden gehouden”. De betekenis is hetzelfde, maar wordt door mijn vertaling wat gemakkelijker te begrijpen. Zonden blijven standaard op de dader liggen. Het zijn zijn zonden en er is normaal gesproken geen manier om daar los van te komen. Dat is ook zijn eigen schuld en aan niemand anders te verwijten. Dat is de lading van “worden gehouden”. God verandert de situatie niet. Pas als iemand in en door de Geest van God zonden vergeeft dan worden ze vergeven. Dat is natuurlijk logisch, omdat God zichzelf niet kan tegenspreken. Kon dat wel, dan zou Hij zeer onbetrouwbaar zijn.

De derde opmerking voel je wellicht al aankomen: Vergeven en niet-vergeven zijn linke soep. Laat ik het recht voor zijn raap vragen: Wiens leven wil jij op jouw geweten hebben? Begrijp me goed, ik ga niet zeggen, dat het dus maar goed is om altijd te vergeven. Jezus lijkt af en toe die kant op te gaan, maar je zou de slachtoffers wellicht geen recht doen en dan heb je hun leven op je geweten. Maar ook deze opmerking maakt duidelijk, dat vergeving linke soep is. En toch zet Jezus zijn hoorders op dit kruispunt. Ik denk dat Jezus dat doet om de kans op en de ernst van vergeving zonneklaar te maken. Het moet duidelijk zijn, dat het “ertoe doet in onze wereld”.

De vierde opmerking zet ons leven onder een soms ongemakkelijke, maar altijd gezonde spanning. Tussen het spreken van de mens en het “worden vergeven of gehouden” van de kant van God zit ruimte. Aan de ene kant zijn beiden naadloos aan elkaar verbonden, maar aan de andere kant ook weer niet. Indien iemand hoort dat er geen vergeving is kan hij het juist gaan zoeken en vinden. Uiteraard zeggen we ook hier, dat het de Geest van God is, die in deze dader werkt. Het kan zijn dat juist het niet-vergeven verlossing gaat brengen omdat de dader zich door het niet-vergeven bewust wordt van de ernst van de zaak. Deze ruimte lees ik in het verschil tussen vergeven en worden vergeven, toerekenen en worden toegerekend. Deze ruimte is als een deur in een blinde muur zonder deur.

Een laatste opmerking zit in het werk van de Geest. Het is niet nodig om als mens eerst helemaal uit te plussen en te minnen wat jij denkt dat de Geest van God zou doen. Doe je dat wel dan zet je je eigen verstand boven het werken van de Geest of laat je je gevoel de baas zijn over de wegen van de Geest. Deze opmerking is voor ieder die leeft in de Geest van Christus gesneden koek. Je luistert biddend naar alle woorden en signalen en Gods Geest wijst je de weg die je gaan mag, gaan zult, gaat. En vanuit die hoek gezien is Jezus’ opmerking naadloos de waarheid. En alleen zo zullen mensen God ontmoeten in de dienst van vergeven of toerekenen.

(wordt vervolgd)

Vergeven (11) – De dader

Het wordt nu toch tijd om eens van de kant van de dader tegen vergeving aan te kijken. En met dat ik dit zeg komen er allerlei gedachten uit irritatie naar boven. Hoe durf je mij dader te noemen! Wat een eigengereide manier van interpreteren! Jij durft mij te veroordelen? Zelfs als de daad niet te ontkennen is (want voor de rechter overtuigend bewezen) zal ik als dader in de eerste plaats proberen mijn daden aanvaardbaar te maken. Daar zijn allerlei mechanieken en methodes voor. Ik kan gewoon blijven zeggen dat ook de rechters het niet juist zien en die kans bestaat natuurlijk. Maar ik kan ook alles op alles zetten om duidelijk te maken dat het helemaal niet zo erg is als de mensen, de slachtoffers zeggen dat het was. Ik kan ontoerekeningsvatbaarheid claimen, hoewel dat wel een schaamtevolle weg is. Ik geef immers mijn handelingsbekwaamheid op en dat wil denk ik niemand. Als ik er dan nog niet uit kom kan ik toegeven en sorry zeggen in de hoop dat dat moment zo kort mogelijk zal duren. In het uiterste geval kan ik zeggen dat God mij al heeft vergeven. En met die laatste opmerking trek ik alle verdere spreken over zonde, schuld, beschadiging en vergeving uit de waarneembare werkelijkheid. Zo gezegd lijkt mij dit de meest egoïstische manier van omgaan met zonde en schuld, maar aan de andere kant is het ook mogelijk dat ik als dader niet anders meer kan dan deze weg gaan.

Voor de goede orde: Het bovenstaande is gekeken vanuit een dader, die niet met zijn daden in het reine kan komen en juist dat niet wil of kan zeggen. Een dader, die zégt dat het hem / haar niet lukt met zichzelf en zijn daden in het reine te komen is een ander type dader. Van deze dader kun je een oprechte poging verwachten om wat verkeerd ging of is gedaan weer recht te krijgen. Daar kunnen allerlei redenen voor zijn. Het kan zijn dat de dader de pijn en de schade niet aan kan zien en niets liever wil dan dat het slachtoffer verlost zal zijn van pijn en gevolgen. Het kan zijn dat de dader niet met een kwaad geweten kan leven. Het kan ook zijn dat de dader bang is voor een eeuwig oordeel. Er zullen zeker meer redenen te noemen zijn. Waar het mij om gaat is dat er daders zijn, die op zoek zijn naar vergeving en verlossing. Dat er bij deze woorden weer heel veel zijwegen en varianten te bedenken zijn is mij geheel duidelijk. Ik stel het aan de orde om vergeving van de andere kant te benaderen.

Vergeving is van de kant van de dader gezien lang niet eenvoudig wanneer je als dader die vergeving juist zoekt. Als je de vergeving niet zoekt is de vergeving eenvoudig. Gewoon sorry zeggen en klaar is Kees. Maar als je de vergeving echt zoekt lijkt de weg haast onbegaanbaar. Hoe wil ik als dader nu weten dat mijn daden vergeven zijn? En als ik het al weet, hoe kan ik er dan mee leren leven, hoe kan de wond genezen? Zelfs oog in oog met het slachtoffer, zelfs als je het slachtoffer meerdere keren hoort zeggen dat het vergeven is is het nog niet eenvoudig om het te aanvaarden en verder te leven. Net als bij de apostelen in het vorige blogje past ook hier de vraag “Geef mij meer geloof”. Om vergeving te aanvaarden heb je geloof nodig. Je moet geloven, dat er vergeving is. Je moet geloven, dat het slachtoffer jou vergeven wil. Je moet geloven, dat als er vergeving is er ook een nieuw leven zal zijn en je verder kunt op jouw levensweg. Om deze dingen te geloven heb je een groot geloof nodig.

Hier zie ik zelf het grootste manco van vergeving op aarde. Mijn indruk is dat slachtoffers doorgaans best vergeven willen (als ze daar de kracht voor hebben), maar dat daders en vergeving vragen vaak niet samen gaan. Een tegendraadse gedachte is dan dat die twee niet samen gaan omdat men niet gelooft in vergeving. Nu kan het lijken alsof de hele christenheid wel gelooft in Gods vergeving, maar dat betwijfel ik. Het zou best eens kunnen zijn dat men niet graag overtuigd raakt van de noodzaak van vergeving en dat men daarom maar snel over de vergeving heen leeft. Gewoon zeggen dat God vergeeft en dat het daarmee wel OK is. Je ontkent de vergeving niet, maar laat hem ook niet binnen. Pas als je als dader bent aangewezen wordt het taai om vergeving te vragen en te aanvaarden. Dit wil echter nog niet zeggen dat de oprechte vraag om vergeving ook de voorwaarde moet zijn voor het slachtoffer om te vergeven.

(wordt vervolgd)

We zakken door de vloer

We zakken door de bodem van de kerk. Voor vele die-hard kerkleden moet de kerk nog stevig zijn, duidelijkheid bieden, een poort naar de hemel zijn. Maar de grote steunberen aan de buitenkant van het gebouw (waken bij de leer en grote, gezaghebbende leiders) zijn al verdwenen, afgekalfd, ingestort. De stenen zijn gebruikt voor andere maatschappij-relevante gebouwen. En hoe verder je naar het Westen komt hoe minder kerkgebouwen er zijn en die er nog zijn hebben niet zelden hun gebruik voor gebed verloren. Met het Westen bedoel ik natuurlijk eerst letterlijk het topografische Westen van Nederland. Maar ik bedoel ook geestelijk het Westen. Het geestelijke Westen breidt zich al tientallen jaren als een woekerplant uit in alle richtingen. Waar de kerkgebouwen hun gebedsfunctie nog hebben is de inhoud van het geloof aan het verwesteren. En dan bedoel ik met name (1) het verdwijnen van gezagscentra, (2) het voortschrijdend individualiseren, (3) een postmoderne autoriteitsbeleving en (4) het groeiend belang van lokale gemeenschappen en andere factoren. Geestelijk vallen de steunberen ook daar om. En dan doel ik op de grote systemen van vroeger, Je was wat als je CGK was of NH of RK. Nu ben je daardoor niets meer. De identificatie met het grote systeem is voor velen (zo niet allen) opgelost als sneeuw voor de zon. De steunberen zijn weg en je moet het lokaal uitzoeken. Jouw geestelijk huis is niet zo stormbestendig meer. Misschien is het huis ook wel veel te groot geworden, je kunt het met die paar mensen die er nog zijn niet meer onderhouden.

We zakken door de bodem van de kerk. Een metafoor in dezelfde klasse als die van de steunberen. We leefden zeker en veilig op de tegels, planken en kokosmatten van de zondagse ruimtes. Maar de vloer is verzakt, de planken aangetast. Wat ooit zo zeker was is nu een vraag geworden en leven met vragen doet velen pijn, maakt velen onzeker. We roepen soms nog luide antwoorden, maar hun inhoud heeft niet meer de stevigheid, die ze vroeger leek te hebben. Op het moment dat ze geroepen worden worden ze ook ontkend. We zakken door de bodem. Is dat erg? Nee, als je het maar goed doet. Als je je realiseert dat onder de bodem van de kerk nog altijd de aarde is is er niet zoveel aan de hand. De aarde mag enkeldiep of kelderdiep onder de bodem zitten, er is aarde. En dat zie je dan ook gebeuren. Mensen, die door de bodem van de kerk zakken landen op de aarde. Op diezelfde aarde wonen alle andere mensen en die ontmoeten ze dan ook. Soms zijn er nog pogingen om die andere mensen over te halen het oude gebouw te bevolken en te renoveren. Men poogt hier en daar nog (de oude) kerkgebouwen vol te krijgen, maar dat is uit de tijd. En waarom zou je ook als je allang hebt geleerd en ook zelf toegegeven dat de oude systemen niet meer werken. Maar doet men toch nog pogingen om de gebouwen te vullen dan zie je vaak een fenomeen dat ruilverkaveling heet. De gelovigen verlaten het gebouw dat volgens hen te onveilig is geworden en klonteren samen in andere gebouwen. Ze prijzen de koers en inhoud van de nieuwe gemeenschap, maar overstemmen het knagende gevoel, dat ook dat gebouw hen op een dag te onveilig zal zijn geworden. We zakken door de bodem van de kerk.

Velen hebben het zien aankomen en hebben het gebouw lang geleden of sinds kort verlaten. Waren het de profeten naar wie we weigerden te luisteren? We kunnen het ze nu gaan vragen, want we landen op dezelfde aarde waar zij ooit zijn geland. Het zal even taai zijn, maar laten we ons realiseren dat het onderscheid “wij zijn gelovig en zij niet” niet realistisch en effectief was en is. Laten we ons realiseren, dat wij niet alleen gelovig en zij niet alleen ongelovig zijn. Wellicht is er helemaal geen “wij en zij”.  Als je door de bodem van de kerk bent gezakt kom je als vanzelf tot die ontdekking. Maar weet je wat het is met een ontdekking? Het was er altijd al, maar jij zag het niet. Geen idee waarom niet, maar je zag het gewoon niet. Verwijt het jezelf niet, je hebt lang volgehouden. Daarbij is een ontdekking een nieuwe kans, een nieuw begin.

Met de voetjes op de aarde kunnen we misschien leren wat Jezus bedoelde dat zijn volgelingen alle volken moesten leren onderhouden wat Hij hen geboden had. Maar die woorden klinken een beetje regentesk uit de mond van mensen, die net door de bodem van de kerk zijn gezakt. Misschien is het beter te luisteren naar hen die de kerk wel zijn kwijt geraakt, maar niet uit de hand van God zijn gevallen. De gelovigen aan de andere kant van de bouwvallige muur.

Maar raken we dan alles niet kwijt als we door de vloer van de kerk zakken en de kerk de kerk laten? Nee, lees je bijbel maar en bid elke dag. Waar in de bijbel kom je een geïnstitutionaliseerde en in genootschappen verdeelde kerk tegen? Precies, NIET! En toch geloofden zij en zorgde God voor hen en stonden zij in aanzien bij heel het volk. Wees niet bang, want het geloof drijft de angst uit. Zo gezien kan het een bevrijding zijn dat we door de vloer van de kerk zakken en geen geld willen investeren om de vloer te repareren.

Het gekke doet zich voor dat ik geloof dat er altijd een kerk zal zijn, maar blijkbaar niet in de vorm, die we de laatste eeuwen kennen. Waarom zal er altijd een kerk zijn? Omdat er altijd een God zal zijn die mensen verenigt in geloof en dienstbaarheid. Misschien kunnen we de vloer van de kerk gebruiken om een kampvuur te maken en daaromheen elkaar de verhalen van God te vertellen tot verlossing van (kerk)mensen.