Bijbelstudie

CGK en de tijd 5 : Kerkorde (2)

Ik publiceer twee blogs in één keer om de cliffhanger van het eerste blog niet te lang te laten duren.

Het laat zich raden dat niemand in de CGK zal zeggen dat de kerkorde boven het Woord staat. De vraag is dan wel wat de relatie tussen die twee is. In de termen van mijn blogs: Wat is de relatie tussen aanvaarding van elkaar op grond van het levendmakend geloof dat de Geest geeft en de orde van de kerk? Die relatie kun je kinderlijk eenvoudig maken. Als Gods Geest het geloof geeft dan is er onderlinge aanvaarding en kan een orde in de kerk niet anders zijn dan vormgeving van die aanvaarding. Je kunt niet elkaar niet-aanvaarden want je zou tegen het werk van de Geest in gaan. Nu wordt daar doorgaans als ontwrichtend feit bij ingebracht dat we in zonden leven (wie zal dat ontkennen?) en dat ook zij die het levendmakende geloof hebben ontvangen (kunnen) zondigen. En dan kan het zijn dat je ondanks of misschien wel om het levendmakende geloof een orde moet opstellen en elkaar daar aan moet houden. En ook dat zal ik niet ontkennen. read more

CGK en de tijd 4 : Kerkorde (1)

Ik publiceer twee blogs in één keer om de cliffhanger van het eerste blog niet te lang te laten duren.

“Aanvaardt elkaar zoals Christus ons aanvaard heeft tot heerlijkheid van God.” Hoe vaker ik de woorden lees hoe indringender ze worden . Ze klinken soms zelfs als wanhopige woorden van liefde. Dat gebeurde mij in ieder geval toen ik de betogen las waarmee sommige CGK-kerken andere CGK-kerken op basis van kerkordelijk denken willen duidelijk maken dat de consequentie van hun stappen zal zijn dat ze niet meer als zusterkerken zullen worden aanvaard. Die redenering is niet zo heel moeilijk en klinkt bij velen als heel logisch in de oren. Bij toetreden tot een kerkgenootschap beloof je je aan de onderling gemaakte regels te zullen houden. Kom je met een regel in de knel dan kun je voorstellen die regel te veranderen. Zegt de meerderheid daar “nee” op dan hou je je gewoon aan die regel. Doe je dat niet dan zeg je daarmee, dat je de afgesproken orde niet meer ondertekent en hoor je de facto niet meer bij het kerkgenootschap. Het klinkt wat rigide zoals ik het nu schrijf, maar mensen moeten onderling kunnen weten waar ze met elkaar aan toe zijn. Daarom zijn er regels en daarom houden we ons daaraan. Hier en daar worden vergelijkingen gemaakt met het voetbalspel. Als mensen zich daar niet aan de regels houden kun je het spel niet spelen. Je benadeelt andere spelers als je je niet aan de regels houdt. read more

CGK en de tijd 3 : Bijbel als Woord van God

Ik durf er mijn hand voor in het vuur te steken dat geen van de ambtsdragers van de CGK zal zeggen dat de bijbel niet het Woord van God is. Dit gezegd hebbend hoor ik collega-ambtsdragers denken: Ja, maar de één bedoelt er wat anders mee dan de ander. Naar ik hoop denkt niemand: Ja, maar zij bedoelen daar wat anders mee dan wij. Als dat laatste wordt gedacht is er sprake van een scheiding. Als het eerste wordt gedacht is er sprake van een gesprek. In de scheiding ben je partij, in het gesprek ben je onmisbaar onderdeel. Alle onmisbare onderdelen bij elkaar (alle CGK-ers) genomen gaat het gesprek over de ontdekking van de bijbel als Woord van God. Die ontdekking is als het goed is van al die CGK-ers een dagelijkse bezigheid. read more

Categoriefout

Zoals ik in het vorige blogje schreef zie ik op dit moment binnen de CGK mensen een categoriefout maken. Dat zie je met name naar voren komen op momenten dat het besluit van een lokale kerk wordt bekritiseerd vanuit de kerkelijke regels en de trouw aan die regels. Ik hoop duidelijk te maken dat de beslissing op lokaal niveau niet genomen is als een keuze om zich niet aan de regels te houden. Er zit blijkbaar (anders hadden kerken dat niet gedaan) een innerlijke spanning tussen de eigen beslissing en die van de Generale Synode (GS). Ik geloof dat die spanning wordt veroorzaakt door het feit, dat de lokale beslissing een andere categorie is dan de regel die de GS vaststelt. Dat laatste heeft zeker te maken met het feit, dat het gereformeerd kerkrecht de lokale kerkenraad als hoogste autoriteit in de aarde kerkorganisatie ziet. Volgens mij is dat de voedingsbodem voor categoriefouten in synodale regels, maar dat laat ik even liggen. Nu eerst …. read more

The B’s have it??

In de CGK is een lastige confrontatie aan de gang. Er zijn kerken (ik noem ze even de A-kerken of de A’s) die zich niet aan de kerkorde houden, dat openlijk uitspreken en hopen dat de andere kerken dit op zijn minst als werkelijkheid zullen aanvaarden. En er zijn kerken (B-kerken of B’s) die weerstand ervaren bij wat de eerstgenoemde kerken doen en die weerstand uitspreken en in daden omzetten. Bij deze daden moeten we dan denken aan appèls (bezwaarschriften), die uiteindelijk kunnen leiden tot een bespreking en besluitvorming op landelijk niveau (Generale Synode of GS). Naast deze beide confrontatiegenoten zullen er heel veel kerken (C-kerken of C’s) zijn die zwijgen en de dingen laten gebeuren zonder een positie in te nemen. De C’s kunnen heel verschillende plekken in de confrontatie hebben van beslist afstand houdend tot onderhandelend tussen de A’s en de B’s. Het punt waar het op dit moment (2019) om draait is de openstelling van het kerkelijk ambt voor zusters uit de gemeente, maar dat is niet het eerste punt en zal ook niet het laatste zijn in de geschiedenis van de CGK. read more

Kerkleegloop

Alsof er een kras op de plaat zit komt ieder jaar hetzelfde bericht langs: De kerken lopen leeg of leger of nog harder dan verwacht leeg. En net als ieder jaar zijn er mensen, die tegelijkertijd roepen dat er wel veel spiritualiteit en religie is maar dan in andere vormen en op andere plaatsen. En ook op hetzelfde moment komt er ergens wel een “geslaagde pionierskerk” aan het woord, die moet duidelijk maken dat er ook andere berichten zijn. Ik vraag mij af wie nu eigenlijk wie dient met die weerkerende observatie. Probeer me even te volgen. read more

Pleidooi voor Jozef

Jozef staat bekend als de man, die Maria wilde verlaten toen hij hoorde dat ze zwanger was. Zo wordt Jozef doorverteld aan de kinderen en hij staat nog steeds te boek als de “verlater”. We besteden er niet veel woorden aan en dus roepen we ook geen ach en wee. Bovendien grijpt de engel direct in en beperkt zo de schade, die Jozef had kunnen doen. Al jaren heb ik het gevoel, dat Jozef onrecht wordt gedaan. Hij zal het waarschijnlijk zelf niet zo erg vinden, maar dan schrijf ik dit stukje maar om het in ieder geval een keer geschreven te hebben. read more

Waarom geen reactie op #Loonstra?

“Waarom doet het nieuwste boek van Bert Loonstra geen stof opwaaien onder theologen?”, vraagt Hans Bügel zich af in een blog. Ik kwam via de site van Bert Loonstra zelf via een link bij Hans Bügel en wilde meteen het boek nog eens lezen. Waarom was ik niet aan de praat gegaan naar aanleiding van het boek? Na herlezing kan ik nog steeds alleen maar waardering hebben voor de gave die Bert heeft gekregen om dingen niet alleen maar grondig en consequent te onderzoeken en op te lijnen, maar het ook nog eens helder onder woorden te brengen. De inhoud van zijn boek is niet nieuw voor mij, hoewel hij wel een niche in de gesprekken rond het begrijpen van de zwijgteksten van Paulus gevuld heeft. Die niche bestond in het feit, dat we niet goed raad wisten met het feit, dat Paulus enerzijds de vrijheid in Christus propageert tegenover de wet en zelfs met losmaking van de wet, maar anderzijds wettische regels lijkt te geven. Die niche heeft Bert gevuld met duidelijk spreken van de Schrift. Lees zijn boek, waarvoor dank!

Maar waarom reageerde ik dan niet? In ieder geval vanwege de grote mate van evidentie van het geschrevene. Het is zo klaar als een klontje voor mij. Moet ik dat dan gaan zeggen? Ik leef al jaren met de overtuiging, dat het evangelie van Jezus Christus contemporaine toepassing vraagt en daarom steeds in de vigerende cultuur moet worden ingelezen en van die cultuur gebruik moet maken. Het is voor mij de essentie van Christus’ opdracht om alle volken te leren onderhouden wat Hij ons geboden heeft, namelijk liefde tot God boven al en liefde tot de naaste. Dat je dan in de ene tijd slavendienst aanvaardt als aanwezig in de cultuur en in een andere tijd slavendienst afkeurt is heel normaal. Het is meegaan met de tijd om het evangelie te kunnen voorleven en verkondigen. Zo moest er ook de dag komen dat de mensen niet meer patriarchaal zouden denken en dus de zwijgteksten qua inhoud naar een andere tijd zouden worden verwezen en qua bedoeling anders toegepast zouden gaan worden. Dat alles is voor mij niet nieuw. Zo leeft Gods Woord. En, nogmaals, Bert heeft dat heel mooi weergegeven.

Maar er is nog een reden, waarom ik niet reageerde, namelijk het kerkelijk proces. En nu wordt het lastig. Uitgaande van de evidentie van Berts analyse zou je verwachten dat kerken oog krijgen voor de verschillende uitlegkaders waarin mensen de bijbel verstaan. Het uitlegkader is in Almere anders dan op de Veluwe of in Drenthe en daarmee de vormgeving ook. Beide laatste omgevingen ken ik een beetje en weet dat men daar veel patriarchaler denkt dan in Almere. Vanuit Almere gezien is het niet moeilijk om patriarchaal denkende mensen hun eigen kerkstructuur te gunnen, wetend dat het evangelie van vrije genade anders niet bij hen binnen komt. En dat weten we al jaren. Mijn catechiseermeester trok een pandjesjas en streepjesbroek aan als hij voorging in een Bewaar het pand gemeente, maar bij ons droeg hij een combinatie met stropdas (of zonder soms). Anders komt het evangelie niet binnen, zo zei hij. Maar zijn preken bleven dezelfde en hij vond de nadruk die in sommige kerken op de ambtelijke kleding werd gelegd ook niet interessant. Het wordt alleen bijzonder lastig als de ene kerk van de andere gaat zeggen dat ze de Waarheid niet dient, terwijl het gaat om cultuurtoegepaste prediking en vormgeving. Het gevaar bestaat dat als de ene kerk de andere op deze punten de les blijft lezen en blijft binden aan cultuurgebonden toepassingen het Woord schipbreuk gaat leiden in de levens van de mensen. En dan sla je als kerk toch wel enorm de plank mis! Inmiddels maken we voor zendingsgemeenten al uitzonderingen, dus we leren het wel!

Nog één stap verder. Je ziet dat hier het landelijk kerkverband voor een uitdaging staat. Er zullen zonder meer vele broeders en zusters zijn, die (bijvoorbeeld) met grote weerzin denken aan de mogelijkheid dat een vrouw in het ambt zou staan. Wat moet je met die weerzin in een kerk waar de weerzin juist precies tegenovergesteld is? Een eeuwenoude vraag. Wie is de zwakste, wie is de sterkste? Wie moet wie dienen en geldt dat bovenplaatselijk ook voor landelijke verbanden? Ik heb bij het zingen van andere liederen dan psalmen wel eens aan broeders uit een andere gemeente gevraagd of wij dan zo hard zongen, dat ze het bij hen konden horen? Het gesprek ging in ieder geval over waar het over gaan moest: De één doet het wel en dient de HEER en de ander doet het niet en dient de HEER. En daarom hoop ik van harte, dat we meer en meer zullen leren elkaar te aanvaarden zoals Christus ons aanvaard heeft tot heerlijk van God.

Wie staat hoger, de Schrift of mijn lezen?

Nog één blogje naar aanleiding van wat mijn broeder en collega Arie Versluis in de Wekker schreef. Dit blogje gaat over de relatie tussen Schrift, kerk en kerkenverband. Ik neem mijn uitgangspunt in wat in de Wekker stond te lezen: “En misschien moeten we er ook eens over spreken hoe het komt dat we de Schriften soms zo verschillend verstaan. We hebben elkaar als kerken gekregen en we hebben elkaar nodig. Ook los van de laatste weken is bezinning op de verhouding kerk en kerkverband daarom zeer nodig.” Ik ben blij met deze woorden. Ze ademen het vertrouwen dat we niet spreken over verschillende visies op de identiteit van de Schrift, maar over de verschillende manieren van lezen van de Schrift. Daarmee plaats je het gesprek in de kring van onderling vertrouwen en wederzijdse verrijking. Dat vertrouwen onderstreep ik van harte. Binnen onze kerken kun je uiteenlopende manieren van lezen van de Schrift tegen komen, maar geen verschil in positie als het gaat om de identiteit en het gezag van de Schrift. De vraag of het interessant is te spreken over waarom we de Schrift soms zo verschillend lezen laat ik nog even onbeantwoord. Ik zie dat zelf als een gegeven en ervaar de verschillende manieren van lezen als een verrijking en verdieping. Ook wanneer uit die verschillende manieren van lezen verschillende kerkelijke praktijken komen zie ik dat als een van God gegeven verrijking en uitdaging. Dat gezegd zijnde kan ik niet ontkennen dat het feit dat delen van mijn manier van lezen wel eens worden weggezet als onbijbels mij diep raakt. Maar dat neemt niet weg, dat ik van harte leer van andere manieren van lezen.

Het zal dan ook niet verbazen dat ik blij ben als die verschillende manieren van lezen worden gestimuleerd. Sommige broeders en zusters om mij heen (in de kerk van Almere) laten niet na mij er op te wijzen, dat die ruimte lang niet aan iedereen is gegeven. En ik zie en hoor de worsteling van gemeenteleden op dit punt. Het is voorwaar niet gemakkelijk om andere meningen, gedachten en uitleggingen te horen dan die welke jou vertrouwd zijn en waar je je veilig bij voelt. Toch lijkt het mij niet de taak van bijbellezers en -uitleggers om de dingen maar zo te zeggen en uit te leggen dat de hoorder zich daar prettig en veilig bij voelt. Het Woord van God is een tweesnijdend scherp zwaard en dat weet iedereen, die zich wel eens aan dat Woord gesneden heeft. De verschillende manieren van lezen zijn dan ook, mits je uitgaat van de gemeenschappelijke belijdenis dat de Schrift het Woord van God is, een middel in handen van de Geest om uit de voorraad oude en nieuwe dingen tevoorschijn te halen. En daarbij geloof ik dat Gods Geest alle factoren kan gebruiken, die ons verschillende lezen veroorzaken. Opvoeding, karakter, opleiding, leeftijd, relaties en wat al niet meer zijn van invloed op ons lezen, verstaan en uitleggen van de Schrift. Maar variëteit is een gave.

Het is dan ook denkbaar dat waar die variëteit een plaats krijgt de plaatselijke kerk een andere plek is dan wanneer die variëteit geen plaats krijgt. Hoezeer wij ook verlangen naar één-vormigheid en één-duidigheid, het lijkt mij geen reële verwachting dat die in een geloofsgemeenschap onder gezag van de Schrift snel te vinden zullen zijn. Wellicht op een aantal punten vrij snel, maar op andere punten nooit. Wanneer die variëteit een plaats krijgt in de lokale kerk zul je die variëteit ook in het verband van kerken gaan zien. En dat lijkt mij niets nieuws. Zolang ik predikant ben lees en beluister ik preken van collega’s. Om er van te leren. Het internet geeft mij ruim toegang. We preken zeker niet allemaal hetzelfde en dat is maar goed ook. Toch ben ik nog geen preek tegen gekomen waarbij ik het vermoeden kreeg dat de belijdenis aangaande de Schrift en het gezag van de Schrift een andere was dan de mijne. Sommige preken stonden qua vorm, opbouw en inhoud ver bij mij vandaan, maar de Schrift was en bleef de Schrift.

En als we dan constateren “dat we elkaar als kerken hebben gekregen en dat we elkaar als kerken nodig hebben” hoor ik bijna een nieuwe tijd aanbreken. Vaak hebben we elkaar als kerken helemaal niet nodig gehad en hebben we elkaar helemaal niet als gave ervaren, laat staan dat we dat hebben uitgesproken! Niettemin is op deze dag dat geloofsstatement voor mij actueel en toepasselijk. Uiteraard besef ik de enorme uitdaging die dat statement in onze tijd met zich meebrengt, maar het lijkt mij toe dat we wellicht niet hoeven te spreken over hoe het komt, dat we zo verschillend lezen, maar dat we mogen beginnen met naar elkaar te luisteren in het lezen en elkaars lezen, uitleggen en toepassen mogen aanvaarden als gave en als uiting van de veelkleurige rijkdom van Gods genade voor mensen als wij.