post-individualisme

De post-individualistische kerk (36)

Schrille tonen

In het vorige blogje gebeurde er iets merkwaardigs en ik hoop dat je het zag, zodat je het kritisch kunt benaderen. Het leek net alsof een abortus de revue passeerde zonder dat er een ethisch oordeel werd gegeven over de abortus zelf. Er zijn veel mensen die dat heel erg prettig vinden, omdat dat betekent dat deze keuze hoort bij de individualistische autonomie van de mens. Maar er zijn er ook heel veel die dat helemaal niet prettig of juist vinden, omdat het leven zelf beschermwaardig is en één individu alleen niet mag beslissen over het leven van een ander individu en zeker niet een individu dat zichzelf niet kan verdedigen. En onder die laatsten zijn heel wat christenen. Er lijkt dus kortsluiting te ontstaan tussen de opdracht van Jezus aan de ene kant (naastenliefde) en hoe mensen op grond van de naastenliefde zouden kunnen denken over en handelen in het beëindigen van de zwangerschap aan de andere kant. Deze kortsluiting kun je voorkomen door collectief te denken. De bijbelgeleerden, de filosofen of de wetgevers stellen vast wat wel en wat niet uit naastenliefde is en daar handelen we naar. Dan wordt iemand in zijn individuele handelen gerechtvaardigd door de collectieve regel. Maar in deze abortuskwestie is dat voor individualisten niet te verteren. Geen wetgever, geen filosoof, geen bijbelgeleerde vertelt mij dwingend wat ik wel of niet met mijn leven en mijn baarmoeder zal doen. Nu kun je je zwaar gaan verzetten tegen het individualisme ten faveure van een collectief vastgestelde leefregel. Dat zou zelfs aanvaardbaar lijken omdat het kind dat groeit wel een individu is maar geen zeggenschap heeft. Hier ligt dus een grens van het individualisme, namelijk bij de vraag of een individu zelf kan beslissen. Maar voor de moeder gaat geen enkele collectieve beslissing werken als die anders is dan ze individueel zou hebben genomen. Op dit moment is de vraag relevant: Hoe “werkt” de naastenliefde in een situatie als deze? read more

De post-individualistische kerk (35)

Jouw melodie (2)

Het is jouw melodie! Daar eindigden we het vorige blog. Hopelijk rezen je daar de haren wat ter berge. Want het zou toch ongehoord zijn als Josef Mengele zou beweren dat zijn woorden en daden in Auschwitz uit liefde waren en wij dat dan maar gewoon zouden moeten aannemen omdat er geen objectieve norm is! Over topcrimineel gesproken (ook vorige blog). Ik hoop uiteraard dat je het mee kunt maken als ik zeg dat ik vind dat de heer Mengele zijn leven niet gaf voor zijn naaste. Hij kan zelf die overtuiging hebben gehad, maar dat wil niet zeggen dat hij mij of de meerderheid van de wereldbevolking ermee overtuigt. Maar de vraag is natuurlijk wel of ik moet bepalen of die daden uit naastenliefde waren ja of nee. Ik ben verantwoordelijk voor mijn eigen daden. En als het binnen mijn taken en mogelijkheden valt om de heer Mengele loon naar werken te doen toekomen zou hij zeker niet in vrijheid verder leven tussen mensen voor wie hij evident een bedreiging is. Sterker nog: Volgens de bijbel mag iemand die het leven van een ander neemt niet meer vrij tussen mensen leven. Maar ik ben geen rechter en geen beul. De rechters die naar aards recht de daden van de heer Mengele moeten beoordelen kunnen hem horen zeggen dat hij alles uit naastenliefde deed. (Ik vermoed dat hij dat niet deed, maar dat hij de naastenliefde een zwaktebod vond, maar ik kon geen citaat van hem in die zin vinden.) Maar dat wil nog niet zeggen dat de rechters zich verder met die verklaring tevreden moeten stellen. Zij hebben de naastenliefde vorm te geven in hun eigen werk en hun werk is oordelen naar aardse recht. read more

De post-individualistische kerk (34)

Jouw melodie (1) (Ik heb dus een tweede blogje nodig hiervoor. Ik zal ze tegelijkertijd publiceren.)

Als we het beeld van de bourdon en de chanter (blog 33) nog even vasthouden kunnen we een volgende stap zetten op onze weg naar ontdekken van zin. Het lijkt zo te zijn dat naastenliefde de grondtoon, de basis, de essentie is van zingeving als je het aan Jezus vraagt. Toch zullen we uitgaande van die grondtoon niet allemaal hetzelfde doen. Wat wij doen is namelijk van heel veel factoren afhankelijk. Bijvoorbeeld je eigen mogelijkheden, de situatie waarin je je bevindt, je eigen afweging van goed en kwaad of de afweging die jouw naaste maakt van goed en kwaad. Dan mag de grondtoon naastenliefde zijn, onze woorden en daden binnen die naastenliefde kunnen oneindig verschillen. Die verschillen kunnen zelfs zo groot zijn dat ze elkaars absolute tegenover lijken. En nu passeren we een lastig punt: Is er een objectieve maat aan de hand waarvan we kunnen vaststellen wat uit naastenliefde is gedaan en wat niet? read more

De post-individualistische kerk (33)

De bourdon

De bourdon is een grondtoon. De toon die een hommel maakt als hij vliegt is een bourdon. Bourdon is dan ook het Franse woord voor hommel. Bij sommige instrumenten hoort een bourdon. Het is een toon die continu klinkt. Denk aan een doedelzak die naast melodietonen continu één zelfde bourdon laat horen. Die bourdon bestaat bij de doedelzak uit drie tonen, ook wel drones genoemd. Als de doedelzakspeler begint met blazen en de doedelzak zich vult met lucht hoor je de bourdon, de drietoon. Daaroverheen speelt hij een melodie met zijn vingers op de chanter, de muziekpijp. In alles wat de piper speelt hoor je de drie grondtonen, die samen de bourdon maken. read more

De post-individualistische kerk (32)

Een wijze waarschuwing

“Waarom bent u in woede ontstoken en waarom heeft u uw hoofd laten zakken? Is het niet zo dat u, als u het goede doet, uw hoofd kunt opheffen? Maar als u niet het goede doet, ligt de zonde aan de deur. Naar u gaat zijn begeerte uit, maar ú moet over hem heersen.” Woorden van “Ik Ben” (naam van God in de bijbel), die je in Genesis 4:6-7 kunt lezen. Hij spreekt Kaïn aan. Kaïn betekent zoiets als “een vent”, “een hele kerel”. Daartoe was hij bestemd door zijn moeder Eva. Die naam moest hij zijn hele aardse bestaan dragen. Dat klinkt in aardse oren als heel wat. Je bent iemand waar men tegenop kijkt en ontzag voor heeft, een man met wie men rekent. En zo groei je ook op. Onder die verwachting. “Mijn mannetje”, “mijn prins”. Het is dan ook onuitstaanbaar om op een dag het idee te hebben dat God jou, jouw daden en jouw dankbaarheid niet ziet. Hij kijkt niet naar jou om. En nog erger wordt het als je om je heen kijkt en mensen hoort zeggen dat God wel naar hen omziet, wel rekening houdt met hen en hen waardeert. Kaïn laat zijn gezicht vallen. Hij kijkt naar de grond, het teken van een onbereikbare geest. Hij kijkt niemand, ook God niet meer aan en raakt opgesloten in zijn eigen gedachten. Iedereen is zijn vijand. read more

De post-individualistische kerk (31)

Gevonden willen zijn

De zin van het leven is dus (zie vorige blogjes over “vinden”) volgens Jezus meer dan een idee, een eigen invulling of een individualistische keuze. De zin is iets dat jou vindt. Dat is een andere invalshoek dan je eigen zin maken of kiezen. Als naastenliefde de zin van jouw bestaan is dan zou je daar ook hetzelfde van willen zeggen, namelijk dat de naastenliefde jou “vindt”. Maar LET OP, dat is niet hetzelfde als dat een andere van jou gaat houden of dat je de liefde van een ander toe moet laten. Naastenliefde is zelf de zoeker, de verbinding, de zin en zingever. Als naastenliefde jou heeft gevonden betekent dat dat je er alles voor over gaat hebben om in naastenliefde te leven, naastenliefde te ontwikkelen, jouw leven af te stemmen op naastenliefde. Maar een tweede LET OP: Dit betekent niet dat de naaste de essentie van jouw bestaan wordt. De essentie, de zin is de naastenliefde zelf. Die naastenliefde moet jou dus “vinden”. read more

De post-individualistische kerk (30)

Spreekwoordelijk gevonden (2)

Dit blogje maakt praktisch wat we in de ontmoeting met Nathanaël zagen. Praktisch in jouw leven betekent dat je je mag afvragen hoe je als Jezus jouw naaste vindt. Waarom is dat van belang? Omdat de naaste door jouw liefde geliefde is. Hij is naaste omdat jij zijn naaste wordt of wil zijn. Sterker gezegd: Als jij jouw naaste liefhebt wordt de post-individualistisch KERK geboren. Maar ook als je als niet-Christus-gelovige deze serie volgt is het van belang, omdat in deze ontmoeting de zin van jouw bestaan wordt gevonden. Dus maken we het praktisch. Ik doe dat aan de hand van een gelijkenis van Jezus. Voor deze serie mag je wat mij betreft dus ook “zin van het leven” lezen waar “Koninkrijk der hemelen” staat. Dan houden we het voorlopig nog bij het woord van de naastenliefde als essentie van zingeving. read more

De post-individualistische kerk (29)

Spreekwoordelijk gevonden (deel 1)

De kerk (het instituut, de menselijke organisatie, met kleine letters dus) heeft doorgaans geen goede naam. Zeker niet bij de mensen bij wie de kerk geen goede naam heeft. Dat lijkt een cirkelredenering, maar er zit voor nu een belangrijke waarheid in. Die waarheid kun je naar boven halen als je jezelf en anderen de vraag stelt of de kerk een slechte naam heeft of de KERK? Ik ga je daar een beetje bij helpen door weer het licht te laten schijnen op een ontmoeting die Jezus aangaat. Je leest hem in Johannes 1. Daar sta ik nu bij stil, maar ik heb een tweede blogje (30) nodig om het hier gezegde praktisch te maken. read more

De post-individualistische kerk (28)

KERK in de “kerk(?)” ….

Kerk is dat wat van de Heer is, weet je nog? En dat wat van de Heer is borrelt op uit of als naastenliefde, de zingeving van ons bestaan. Althans volgens Jezus. Dat vraagt van ons wel geloof. Net als alle andere dingen die we doen in het leven. Maar wat betekenen deze woorden in de praktijk. We lopen langs een aantal ontmoetingen met Jezus en kijken naar wat Hij doet om dat vervolgens te interpreteren als naastenliefde. Dit keer komen we Jezus tegen in de kerk, maar dat woord heeft nu wel een dubbele lading. We komen Jezus tegen in de kerk als in “dat wat van de Heer is”. Laten we die KERK noemen, met hoofdletters dus. Maar we komen Jezus ook tegen in de kerk als “het instituut dat mensen bouwden”. Laten we die kerk noemen, met kleine letters dus. Dus hetzelfde woord wordt voor een geloofsideaal (KERK) en voor een gebouw of instituut (kerk) gebruikt. En dat geloofsideaal en het instituut of het gebouw zijn zeker niet hetzelfde. Deze woorden verwarren je op dit moment misschien. Wandel even mee, dan zul je het zien. read more

De post-individualistische kerk (27)

Daar is de kerk

Wil jij? Dat is de vraag van Jezus aan de naaste van de dag in blogje 26. Het is natuurlijk niet altijd de vraag aan de naaste. Die vraag is toegespitst op de situatie, zoals elke vraag dat zou moeten zijn. In blog 27 zien we een andere ontmoeting met Jezus die ook een heel andere invalshoek heeft. En ook nu een oproep aan de doorgewinterde bijbellezer om te proberen de jou bekende uitleggingen even aan de kant te zetten en te letten op wat er tussen Jezus en zijn naaste gebeurt. Je leest het hele verhaal in Johannes 4. read more