Categoriefout

Dit bericht is 6973 keer gelezen!

Zoals ik in het vorige blogje schreef zie ik op dit moment binnen de CGK mensen een categoriefout maken. Dat zie je met name naar voren komen op momenten dat het besluit van een lokale kerk wordt bekritiseerd vanuit de kerkelijke regels en de trouw aan die regels. Ik hoop duidelijk te maken dat de beslissing op lokaal niveau niet genomen is als een keuze om zich niet aan de regels te houden. Er zit blijkbaar (anders hadden kerken dat niet gedaan) een innerlijke spanning tussen de eigen beslissing en die van de Generale Synode (GS). Ik geloof dat die spanning wordt veroorzaakt door het feit, dat de lokale beslissing een andere categorie is dan de regel die de GS vaststelt. Dat laatste heeft zeker te maken met het feit, dat het gereformeerd kerkrecht de lokale kerkenraad als hoogste autoriteit in de aarde kerkorganisatie ziet. Volgens mij is dat de voedingsbodem voor categoriefouten in synodale regels, maar dat laat ik even liggen. Nu eerst ….

Wat is een categoriefout? Ik citeer Wikipedia:
Een categoriefout wordt begaan wanneer een eigenschap wordt toegekend aan een entiteit, die echter niet van het juiste type is om die eigenschap te bezitten. Dit type logische fout werd geïntroduceerd door de filosoof Gilbert Ryle. Ryle geeft het voorbeeld van een bezoeker aan Oxford, die na een rondleiding langs de colleges en bibliotheken vraagt, waar dan de universiteit is; de bezoeker kent aan “universiteit” het type “gebouw” toe, terwijl een universiteit een instelling is, en concludeert onterecht dat de universiteit een locatie heeft die losstaat van die van de gebouwen die ertoe behoren.

Om het wat hapklaar te maken: Het is een categoriefout om het aantal PK’s van een landbouwtrekker te vergelijken met die van een motorfiets. De John Deere 6120R heeft 120 PK en dat is best een forse trekker. De Honda ST1300 Pan European heeft 3 PK’s minder (117). Als je nu de Honda gaat uitlachen omdat hij slechts een aanhangertje van 100 à 150 kg kan trekken, terwijl de John Deere duizenden kilo’s aankan, maak je een categoriefout. Je test de Honda op wat van een John Deere verwacht wordt. Maar evengoed moet je de John Deere niet uitlachen omdat hij op de kilometersprint nog moet beginnen als de Honda al over de finish gaat. De Honda en de John Deere zijn verschillende categorieën terwijl het allebei voertuigen zijn, ze allebei een verbrandingsmoter hebben en je met allebei weg kunt rijden.

Op vergelijkbare wijze hebben de GS en de lokale kerk een paar eigenschappen gemeen, althans binnen de CGK. De broeders die de GS bemensen en de broeders en zusters die de lokale kerk bemensen lezen de bijbel als Gods Woord, bidden om en luisteren naar de leiding van de Heilige Geest en hebben de eenheid van de kerk van Jezus Christus hoog in het vaandel staan. Er zijn echter ook een paar dingen, die beiden niet gemeenschappelijk hebben. Ze hebben bijvoorbeeld niet dezelfde levenscyclus en -geschiedenis. Een GS vergadert eens in de drie jaar en is geen geloofsgemeenschap. Een geloofsgemeenschap vergadert minstens eenmaal per week. De GS leeft niet met elkaar mee als GS buiten de vergaderingen om. De lokale kerk bestaat eigenlijk van het met elkaar meeleven. De GS kent eigenlijk geen ontwikkeling of wellicht een geringe ontwikkeling. Het is eigen aan de GS om hetzelfde te doen als drie jaar geleden. Een lokale kerk kent een geheel eigen ontwikkeling, die nogal anders kan zijn dan die van de buurkerk. Dat komt omdat het leven zelf flexibel is en allerlei vormen aanneemt en vragen oproept. De lokale kerk meandert in de cultuur van de eigen stad of het eigen dorp en reageert op wat daar gebeurt. De GS past de bijbel en het gebed niet in de eerste plaats toe in het persoonlijke geloofsleven, maar vertaalt het in algemene regels. De lokale kerk staat iedere dag stil bij het nut van bijbel en gebed in het persoonlijke leven. Kortom, er zijn nogal wat verschillen tussen de GS en de lokale kerk, die maken dat je de regel van de één niet zonder meer tot regel van de ander kunt maken. Doe je dat toch (zonder meer) dan maak je een categoriefout.

Nu wil het geval, dat we doorgaans denken, dat de GS en de kerken hetzelfde bouwmateriaal gebruiken voor hun beslissingen. Maar ook dat is niet helemaal waar. Uiteraard lezen beiden de bijbel als Woord van God en bidden beiden om de leiding van de Geest, maar het perspectief van waaruit zij dat doen is wezenlijk verschillend. De GS leest en bidt vanuit een zeker democratisch perspectief, de lokale kerk leest en bidt vanuit een organisch perspectief. Dat eerste is niet moeilijk. Hoewel de kerk geen democratie is, gedragen de kerkelijke vergaderingen zich helaas vaak wel zo. Men beslist bij meerderheid van stemmen en niet bij eenheid van geest. Gevolg is dat de minderheid heel snel ongehoord kan blijven. Het organisch perspectief is lastiger. In de lokale kerk wordt ervaren dat de kerk een organisme is, een lichaam. Het met elkaar blijven optrekken wordt als essentieel element in alle gesprekken betrokken. We noemen dat de vrede in Christus met elkaar bewaren. Dat perspectief leert je anders lezen en bidden. Ook daar zijn haken en ogen, maar het gaat er anders toe dan op de GS. Zo kun je waarnemen dat de GS en de lokale kerk met bijna dezelfde geestelijke materialen werken, maar bouwen aan een ander gebouw.

En dan weer de categoriefout. Als je vervolgens een GS-regel toegepast wil zien (kerkorde) in alle lokale kerken zul je die regel zo ruim moeten maken, dat iedere lokale kerk daarbinnen kan leven. Of de regel moet het geestelijk leven in de lokale kerk niet beïnvloeden. Dat kan natuurlijk ook. Als een GS beslissingen neemt over een predikantenopleiding of contact met de hoge overheid zal de plaatselijke kerk daar niet van wakker liggen. Maar als je in de regels de lokale kerk en haar geloofsleven gaat reguleren en een minderheidsstandpunt aan de kant legt (zoals in 1998) kun je al weten dat er buiten de synodale lijntjes gekleurd gaat worden. Dat is helemaal niet erg, het gebeurt al jaren en dat weet iedereen. Maar maak het dan, als het gebeurt, niet tot een tegenstelling in de kerken. Roep niet alleen maar dat we allemaal beloofd hebben ons aan de regels te houden. De kerk is geen voetbalclub! Erken dat je een categoriefout maakt en begin opnieuw. Waar dienen we dan te beginnen? Bij het van hart tot hart met elkaar meeleven. Doe je dat niet dan heeft een regel geen zin en sta je hooguit als verschillende geloofsgemeenschappen naast elkaar.