Vergeven (11) – De dader

Het wordt nu toch tijd om eens van de kant van de dader tegen vergeving aan te kijken. En met dat ik dit zeg komen er allerlei gedachten uit irritatie naar boven. Hoe durf je mij dader te noemen! Wat een eigengereide manier van interpreteren! Jij durft mij te veroordelen? Zelfs als de daad niet te ontkennen is (want voor de rechter overtuigend bewezen) zal ik als dader in de eerste plaats proberen mijn daden aanvaardbaar te maken. Daar zijn allerlei mechanieken en methodes voor. Ik kan gewoon blijven zeggen dat ook de rechters het niet juist zien en die kans bestaat natuurlijk. Maar ik kan ook alles op alles zetten om duidelijk te maken dat het helemaal niet zo erg is als de mensen, de slachtoffers zeggen dat het was. Ik kan ontoerekeningsvatbaarheid claimen, hoewel dat wel een schaamtevolle weg is. Ik geef immers mijn handelingsbekwaamheid op en dat wil denk ik niemand. Als ik er dan nog niet uit kom kan ik toegeven en sorry zeggen in de hoop dat dat moment zo kort mogelijk zal duren. In het uiterste geval kan ik zeggen dat God mij al heeft vergeven. En met die laatste opmerking trek ik alle verdere spreken over zonde, schuld, beschadiging en vergeving uit de waarneembare werkelijkheid. Zo gezegd lijkt mij dit de meest egoïstische manier van omgaan met zonde en schuld, maar aan de andere kant is het ook mogelijk dat ik als dader niet anders meer kan dan deze weg gaan. read more

Vergeven (10) – Geloof

Beste lezer, het even geduurd voordat ik een volgend blogje kon schrijven. Door privé-dingen werd mijn agenda gereorganiseerd en was er even geen tijd voor dingen, die niet urgent waren. Maar ik ga weer verder, want ik ben nog niet aan het einde van mijn gedachten.

================================

Je kunt je misschien al voorstellen, dat hoe dichter je bij Jezus komt hoe indringender de vraag naar geloof wordt. Dat is bovenal zo als je ziet wat Jezus doet, maar ik hou het hier even op wat hij zegt. Hij zegt vaak dingen, die in onze oren en ogen onmogelijk zijn. Denk aan dat je iemand die tegen jou zondigt zeventig maal zeven maal moet vergeven. Of lees de volgende passage eens: read more

Vergeven (9) – Huh??

We zijn in het Nieuwe Testament beland en ik blijf even bij Jezus van Nazareth stil staan. Anders dan je misschien denken zou spreekt Jezus niet zo heel veel over het vergeven van zonden. Daarbij zijn de dingen die hij er over zegt op zijn zachtst gezegd een beetje vreemd. In het licht van deze blogserie vraag ik voor twee dingen aandacht: 1. Lees de woorden en (of dus) lees niet meer dan wat er staat en 2. vraag je steeds af wie nu eigenlijk de eigenaar van de schuld en dus van de vergeving is. Ga mee naar de volgende gebeurtenis, die we lezen in Mattheüs 9. read more

Vergeven (8) – Aflaten

We maken de stap naar het Nieuwe Testament en gaan kijken naar wat de evangelisten en de apostelen zeggen over vergeven. Ook hier begin ik eerst met een woordstudie. Er zijn twee woorden, die in het Nieuwe Testament vertaald worden met “vergeven”. Het meest voorkomende woord (voor de Grieks-kenners: afièmi) heeft een breed scala van vertalingen. Het wordt gebruikt als wegzenden, verlaten, laten rusten, toestaan, vertrekken, open laten en nog een paar. En ook hier is de context bepalend voor de vertaling. Wordt het gebruikt bij netten, dan zal het wel zoiets zijn als “de netten achter laten”, maar wordt het gebruikt bij een woord als overtreding dan moeten we toch wel denken aan “de overtreding laten zitten”. Het lijkt in alle gevallen de lading te hebben van loslaten, je er niet meer aan vast houden. En waar het gaat om zonde, overtreding of misdaad lijkt het zo te zijn dat de dader die zonde niet kan loslaten, maar dat er een eigenaar van de schuld is die de zonde kan loslaten. Dit klinkt misschien wat ingewikkeld, maar lees bijvoorbeeld Matteüs 9:6 : “Maar opdat u zult weten dat de Zoon des mensen macht heeft op de aarde zonden te vergeven (toen zei Hij tegen de verlamde): Sta op, neem uw bed op en ga naar uw huis.” Bij deze uitspraak van Jezus is het de vraag wie de eigenaar is van de schuld, die losgelaten wordt. Kan en mag een mens zonde loslaten? Of moet je dan toch Zoon van God of God zijn? Alleen de eigenaar van de schuld mag het. Wijst Jezus dan met Zoon des Mensen op zichzelf of op alle mensenkinderen? In het Nieuwe Testament is het in ieder geval niet de dader die de eigenaar is van de schuld. Hij kan zichzelf niet ontslaan van schuld, hij kan zichzelf niet vergeven, “aflaten”. Zo gezien is het Nieuw Testamentische woord aflaten een soort van houdgreep waar het slachtoffer, de eigenaar van de schuld, de baas is. Alleen het slachtoffer kan aflaten, loslaten. read more

Vergeven (7) – Twee soorten

Op dit punt in de serie gekomen is het goed je te realiseren, dat er meer soorten vergeving zijn. Er is vergeving waarbij de schuld (en daarmee ook de straf) van de schouders van de dader wordt getild. Maar er is ook vergeving waarbij het slachtoffer bepaalde gevolgen van de misdaad van zich aflegt, misschien zelfs wel alle gevolgen. Dit soort vergeving maakt dat het slachtoffer uit de gevangenis van de zonde en misdaad van de dader stapt en zichzelf niet langer slachtoffer maakt van de zonde. Dit soort vergeving kan gepaard gaan met het leggen van de verantwoordelijkheid van de misdaad op de schouders van de dader en dan is vergeving juist de ander verantwoordelijk stellen in de hoop dat de dader er het goede mee zal doen. “Het goede” is in dit verband de weg zoeken van verzoening en vergeving. Daar dien je dan wel bij te zeggen dat als de dader die weg niet gaat de dader zelf de gevolgen zal ondervinden van de misdaad. Onder mensen lijkt hij er dan “mee weg te komen”, maar je moet je eens voorstellen wat het betekent voor een leven wanneer je niet in verzoening en vergeving verder wilt leven. In christelijke context wordt dan vaak gezegd dat God zal oordelen. Voor sommigen is die overtuiging genoeg om los te laten en niet verder te gaan op het pad van het zoeken van genoegdoening, voor de meesten niet. Ik kan het je niet beter uitleggen dan Rachel DenHollander, die haar misbruiker toespreekt tijdens zijn proces. De sportarts had tussen de 250 en 300 meisjes misbruikt waar Rachel er één van is. Neem even de tijd om naar haar woorden te luisteren: Klik hier read more

Vergeven (6) – De HEER “vergeeft”.

Het klinkt misschien vreemd, maar we gaan even een zijpad in. Ik vraag aandacht voor een bijzonder woord in het Oude Testament (salach voor de kenners van hethebreeuws), dat alleen maar vertaald wordt door “vergeven”. Het bijzondere aan dit werkwoord is dat het ook alleen maar door God gedaan wordt. Het woord wordt dus niet in verband gebracht met mensen in die zin dat mensen op deze manier “vergeven”. Het woord komt veel voor in de regels van de tempeldienst. Als een zondaar dit of dat offert zal de priester verzoening doen en het zal hem vergeven worden. Verder valt het op, dat het vaak over het vergeven van het hele volk gaat. Maar zoals gezegd is het meest opvallende dat dit werkwoord alleen gebruikt wordt als het God is die vergeeft. read more

Vergeven (5) – Opleggen

Nu is er iets vreemds aan de hand met dat woordje “optillen” uit het vorige blogje. Ik schreef al dat het heel veel betekenissen heeft en op heel veel manieren gebruikt kan worden (zie vorige blog). De bijbelvertalers hebben de neiging het woord te vertalen met “vergeven” zodra er sprake is van zonde, ongerechtigheid, misdaden en overtredingen. En dat is op zich best te begrijpen. Toch vraag ik aandacht voor zinnen in de bijbel, die wel een beetje vreemd zijn als je in de buurt van zonde, ongerechtigheid, misdaden en overtredingen steeds vertaalt met “vergeven”. Ik zal je niet vermoeien met heel veel tekst, maar geef slechts één enkel voorbeeld. Lees bijvoorbeeld “U mag in uw hart uw broeder niet haten. U moet uw naaste zeker terechtwijzen, zodat u geen zonde op hem laadt.” (Lev. 19:17 HSV). Een heel mooie vertaling vind ik. Dat laatste woord (laadt) is dus het woord dat vaak vertaald wordt met “vergeven”. Hier zie je echter iets vreemds. Als je jouw naaste niet terecht wijst leg je zonde op hem. Maar je kunt ook vertalen met “zodat u geen zonde op hem vergeeft”. Maar het is ook mogelijk te zeggen “zodat u niet zonde op hem legt”. Hier zou je even over moeten mijmeren. read more

Vergeven (4) – Optillen

In het vorige blogje schemerde er al iets door van één van de bijbelwoorden voor vergeven. Het is het meest voorkomende woord en betekent zoiets als “optillen”. Er zijn diverse vertaalvarianten, maar ze zitten allen in dezelfde hoek. Optillen, wegdragen, verhoogd worden of verhogen, dragen of doen dragen, dus ook opleggen. Daarnaast ook mogelijkheden als helpen, ondersteunen, verdragen en opstaan. Dat het woord (uit het Oude Testament, dus het hebreeuws) zo vaak met vergeven wordt vertaald komt door de situaties waarin het woord gebruikt wordt. Zo worden misdaden opgetild, zonde opgetild, ongerechtigheid en onreinheid vergeven, etc. Deze dingen worden “opgetild”, “weggedragen”. Maar het woord wordt ook gebruikt voor “gewoon” optillen. Van een voorwerp dus. Maar ook omhoog kijken is “optillen van de ogen”. Je ziet, dat het niet specifiek een woord voor vergeven is zoals wij dat kennen. read more

Vergeven (3) – Wat doen we eigenlijk?

Wat doen we eigenlijk als we een ander vergeven? Ieder van ons kan wel een situatie voor de geest halen waarin we een ander hebben vergeven / zouden willen vergeven / niet kunnen vergeven / zouden moeten vergeven. Je vindt dat de ander oorzaak is van leed, pijn, onrecht of beschadiging en dat feit staat als een onzichtbare muur tussen jullie in. Het contact is zeer moeizaam of helemaal verbroken en je hebt merkbaar moeite om die ander te zien, met hem in één ruimte te zijn, laat staan te ontmoeten. Zelfs al is die ander er niet dan draag je nog de pijn en het leed met je mee. Het beheerst jouw leven in meerdere of mindere mate. Maar wat of wie beheerst jouw leven eigenlijk? Het gaat uiteraard te ver om allerlei verschillende situaties voor het voetlicht te halen. Wat jouw leven beheerst zal per situatie verschillen. Als je bijvoorbeeld blijvende schade hebt opgelopen zul je moeilijker los kunnen komen van wat gebeurd is dan wanneer wonden op een dag zijn genezen. Maar ook al klinkt de vraag per situatie anders, de grondtoon blijft dezelfde. Wie of wat beheerst jouw leven? Heeft de dader die macht? Kan hij jou blijven gijzelen in een gevangenis van aangedane pijn? Ben je het zelf die in die gevangenis blijft zitten en weigert naar buiten te komen? Ben je opgesloten? Houd je jezelf opgesloten? Is het een combinatie van factoren? read more

Vergeven (2) – Het slachtoffer

Wat we ook verder over vergeven zeggen en/of denken we kunnen niet anders dan bij het slachtoffer beginnen. Aan welk kwaad je ook denkt, welke zonde, welke misdaad of welk onrecht ook, het is het slachtoffer dat het recht heeft te vergeven. Later komt hier wel een nuancering op als we kijken naar de bijbelse begrippen, maar tussen mensen geldt dit principe. Niemand mag een dader van kwaad of veroorzaker van leed vergeven dan het slachtoffer van dat leed. Maak het maar praktisch. Als ik een fikse deuk in jouw auto schop heb ik er niets aan als jouw buurman het mij vergeeft. Het is ook niet de taak en het recht van de buurman, tenzij jij hem dat recht hebt gegeven natuurlijk. Dit lijkt mij een zeer open deur. Voor leed jou aangedaan kun jij alleen vergeving schenken. Anders gezegd: Het slachtoffer heeft recht vergeving te schenken en niemand anders. Niemand mag of kan in naam van het slachtoffer een ander vergeven als het slachtoffer daar geen toestemming voor heeft gegeven. Er zijn allerlei situaties van vergeving te bedenken, maar er zal altijd duidelijk moeten zijn dat het slachtoffer instemt met de vergeving. De autoriteit van de vergeving ligt bij het slachtoffer. read more