De post-individualistische kerk (37)

Dit bericht is 293 keer gelezen!

Je geeft jouw leven

Het vorige blogje was heftig en ingewikkeld. Ik denk dat het goed is om een voorbeeld uit het leven van Jezus te nemen om de kwestie duidelijker te maken. Jezus is in Mattheüs 15 in een soort twistgesprek met de Farizeeën. Ik moet er wel meteen bijzeggen dat de Farizeeën het inzetten als een twistgesprek, maar Jezus het probeert te draaien naar naastenliefde. We lezen het volgende: “¹ Toen kwamen uit Jeruzalem Farizeeën en schriftgeleerden tot Jezus en vroegen: ² Waarom overtreden uw discipelen de overlevering der ouden? ³ Immers, zij wassen hun handen niet, wanneer zij brood eten. Hij antwoordde hun en zeide: Waarom overtreedt ook gij ter wille van uw overlevering (zelfs) het gebod Gods? ⁴ Want God heeft gezegd: Eer uw vader en uw moeder, en: Wie vader of moeder vervloekt, zal de dood sterven. ⁵ Maar gij zegt: Wie tot zijn vader of zijn moeder zegt: Het is offergave, al wat gij van mij hadt kunnen trekken, behoeft zijn vader of zijn moeder niet te eren. ⁶ Zo hebt gij het woord Gods van kracht beroofd ter wille van uw overlevering. ⁷ Huichelaars, terecht heeft Jesaja over u geprofeteerd, zeggende: ⁸ Dit volk eert Mij met de lippen, maar hun hart is verre van Mij. ⁹ Tevergeefs eren zij Mij, omdat zij leringen leren, die geboden van mensen zijn.”

Het verschil tussen de vraag van de schriftgeleerden en de vraag van Jezus is dat de vraag van de schriftgeleerden gaat over iets dat geen betrekking heeft op de naaste. De vraag gaat over reinheidswetten, religieuze handelingen, gehoorzaamheid aan God en uitleg van bijbelteksten. Dit zijn in de ogen van velen erg belangrijke zaken. Maar de vraag brengt verwijdering en strijd. De vraag van Jezus heeft wel betrekking op de naaste. Sterker nog: Ouders en kinderen zijn elkaars meest nabije naasten. In dit gesprek gaat het niet om alles wat er tussen ouders en kinderen goed of fout kan gaan. Dus als iemand pijn in het hart voelt bij mijn typering “meest nabije naaste” onderstreept dat mijn opmerking alleen maar. Ouders en kinderen hebben een unieke band, zelfs al kennen ze elkaar helemaal niet. Die band wordt onderstreept door het feit, dat ouders en kinderen een plek hebben in de Tien Woorden. De relatie ouder-kind staat op gelijke hoogte als niet doden en geen overspel. Het woord van Jezus raakt dus aan elementaire relaties met de naaste. Maar de overlevering en de theologie van de schriftgeleerden heeft er voor gezorgd dat het officieel mogelijk was om niet voor die belangrijke naaste te zorgen in hun eerste levensbehoeften. Ik zal hun theologie nu niet uit de doeken doen, maar het komt er op neer dat je met een beroep op Gods Naam jouw ouders zonder de nodige zorg kunt laten zitten.

Kijk, als je op dit punt aangekomen denkt dat jouw ouders het er ook zelf naar gemaakt hebben dat je afstand nam dan treft het woord van Jezus je precies in de naastenliefde. In de theologie van de schriftgeleerden zou het nog steekhoudend kunnen zijn dat je jouw ouders of jouw kind vergeet. Maar Jezus vraagt waarom je argumenten hebt ingebracht om niet te hoeven voldoen aan het meest elementaire woord uit de geschiedenis van de mensheid: Naastenliefde. En de meest indringende vorm van naastenliefde is dat je je leven over hebt voor de geliefde. En we zagen al dat dat niet af kan en mag afhangen van een voorwaarde in de ander. De ander is geliefde omdat ik de ander liefheb.

Jezus concludeert in dit gedeelte dat het een kwestie is van hart of de regels. Hun hart is er niet bij, zij volgen mensenregels. Maar kijk wel uit: Deze mensenregels waren voor de Farizeeën en schriftgeleerden wel degelijk gebaseerd op de bijbel, op het Woord van God. Maar voor Jezus komt het Woord van God pas door als je uit naastenliefde leeft en werkt. Voor onze zoektocht naar een post-individualistische kerk kan dit een belangrijke les zijn. Op zijn zachtst gezegd moeten we uitkijken met collectieve regels en elkaar daaraan de maat nemen. Tegelijkertijd is het niet juist te denken dat individualisme zou kunnen betekenen dat je zonder enige norm of regel je eigen leven bepaalt. Maar dat is nu juist de clou van deze serie: De zin van het individualistische leven vind je en wordt gevonden in de naastenliefde.

(wordt vervolgd)